ننڍي ميان صاحب کي نئون عمراني معاهدو کپي!

شفيق الرحمان شاڪر

ظاهر ۾ ته ملڪ عام چونڊن طرف وڌندو نظر اچي ٿو،سياسي سرگرميون پنهنجي عروج تي آهن،اميدوار پنهنجي چونڊ مهم دوران مختلف طريقن سان عوام کي مطئمن ۽ متاثر ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيا آهن پر پردي پويان ٻيو به گھڻو ڪجهه ٿي رهيو آهي.لنڊن واري ڀائي صاحب جيان پاڪستان جي عملي سياست مان هميشه لاء مائينس ٿيل ميان صاحب في الحال لنڊن ۾ ويهي رهڻ ۾ ئي پنهنجي عافيت سمجھي آهي جو پاڪستان ۾ حالتون هن لاء بلڪل ئي سازگار ناهن. احتساب عدالت جي فيصلي کان پوء هن جي اصل جڳهه اڍيالا جيل ئي بڻجي ويئي آهي ۽ جيلن ۾ رهڻ ظاهر آهي ته ميان صاحب جي لاء نهايت ئي مشڪل ڪم آهي توڙي جو سندس صاحبزاديء ايندڙ جمع تي پاڪستان موٽڻ جو اعلان ڪيو آهي پر لڳي ايئن ٿو ته هو في الحال پنهنجي خاندان سميت لنڊن ۾ ئي رهندو ۽ ايندڙ اليڪشن کان بعد حالتون ڏسي پوء ئي وطن واپسيء لاء ڪجهه سوچي سگھي ٿو.البت هن وقت ميان صاحب جيڪا سوچ سوچي رهيو آهي سا اها ته پنهنجي پارٽيء طرفان هو ايندڙ چونڊن جي بائيڪاٽ ڪرڻ جو اعلان ڪري جيڪر ڪجهه ٻيون مکيه پارٽيون سندس ان سوچ سان ها ۾ ها ملائين ٿيون..توڙي جو ڪجهه عرصو پهرين مسلم ليگ نون پاران ان قسم جي ڪنهن به سوچ يا فيصلي جي ترديد ڪئي ويئي هئي پر حقيقت اها آهي ته اها سوچ ميان صاحب جي ذهن ۾ نه رڳو موجود آهي پر هن پنهنجي پارٽيء جي سينئر قيادت سان ان سلسلي ۾ ويچار ونڊڻ سان گڏوگڏ ٻين پارٽين خاص طور تي پيپلز پارٽيء سان به اڻ سڌن رابطن ذريعي خيالن جي ڏي وٺ ڪئي آهي.پيپلز پارٽي سندس ان سوچ سان ڪيترو سهمت ٿئي ٿي اهو ته ڪجهه ڏينهن ۾ واضح ٿي ويندو پر لڳي نٿو ته پيپلز پارٽي 1985ع جهڙي سياسي غلطي وري ورجائيندي. ميان صاحب جنهن لاء سياسي اميدن جا در هڪ هڪ ٿي سڀ جا سڀ بند ٿي چڪا آهن هاڻي هو چونڊن کان بائيڪاٽ وارو فيصلو هڪ سياسي هٿيار طور استعمال ڪرڻ جو سوچي رهيو آهي ته جيئن ملڪ کي وڌيڪ انتشار واري ڪيفيت ۾ ڌڪجي جنهن جي نتيجي ۾ عالمي طاقتن جو پاڪستان تي سياسي دٻاء وڌائجي ته جيئن ڪنهن اين آر او جي راهه هموار ٿي سگھي.پر ماضيء جي ٻين غلطين جيان اها به ميان صاحب جي عظيم سياسي غلطي ٿيندي جيڪر هو واقعي چونڊن جي بائيڪاٽ جو اعلان ڪري ٿو. اليڪشن پنهنجي مقرر وقت تي ٿيڻ ۾ بظاهر ڪابه رڪاوٽ نظر نٿي اچي پر جيڪر ميان صاحب جي ڪنهن اهڙي اعلان جي نتيجي ۾ ڪا امن امان جي صورتحال پيدا ٿئي ٿي ته پوء چونڊون ملتوي ٿيڻ جي امڪان کي رد ڪري نٿو سگھجي.ڪنهن به غير آئيني قدم يا مارشل لا وغيره جو پري پري تائين ڪو امڪان نظر نه پيو اچي پر ملڪ ۾ وڌيڪ انتشار ۽ ڏڦير جي صورت ۾ اميرجنسي جي آئيني قدم کي به رد ڪري نٿو سگھجي جنهن جا نتيجا به بهرحال مجموعي طور تي ملڪ ۽ قوم جي حق ۾ بهتر نه هوندا.ميان صاحب هن وقت جنهن ذهني ڪيفيت مان گذري رهيو آهي ان جي نتيجي ۾ هو ڪوبه انتهائي قدم کڻڻ کان پوئتي هٽڻ جي پوزيشن ۾ نظر نٿو اچي،انهيء ڳالهه کان بي نياز ته ان جا ملڪ جي صورتحال ۽ جمهوريت تي ڪهڙا منفي اثر پئجي سگھن ٿا. سو سمورين سياسي پارٽين جي اها ذميداري بڻجي ٿي ته اهي حالتن کي سمجھندي ڪنهن به اهڙي جذباتي قسم جي فيصلي جو حصو بڻجڻ بدران چونڊن واري عمل کي اڳتي وڌائڻ ۾ پنهنجو ڪردار ذميداريء سان ادا ڪن ته جيئن ملڪ وڌيڪ انتشار طرف نه وڌي.

ڪجهه ڏينهن پهرين ميان شهباز شريف هڪ عجيب منطق ۽ دليل پيش ڪندي فرمايو ته سياستدانن کي فوج سان ڊائلاگ ڪرڻ گھرجي ۽ پرڏيهي پاليسي،معيشت ۽ ملڪي سلامتي جي معاملن تي ساڻن ويهي معاملا طيء ڪرڻ گھرجن.پر انهيء کان به وڌيڪ خطرناڪ ۽ ٻاراڻي ڳالهه جيڪا هن ڪئي سا اها ته نئون عمراني معاهدو جڙڻ گھرجي.سمجهه ۾ نٿو اچي ته ننڍي ميان صاحب کي اها خبر به آهي ته عمراني معاهدي جو مطلب عمران خان سان معاهدو ڪرڻ نه پر نئون آئين جوڙڻ آهي ۽ اهو به اصل طاقتور ڌرين جي مشوري سان جڙڻ گھرجي. اها ڳالهه جيڪر پاڪستان ۾ ڪنهن به ٻي سياسي ڌر يا شخص ڪئي هجي ها ته هيستائين ميڊيا ۾ سندس حشر نشر ٿي چڪو هجي ها،پر ان بيان تي نه ته جمهوريت جي دعويدار ڪنهن سياسي جماعت پنهنجي زبان کولي آهي ۽ نه ئي انهن نام نهاد لبرل ۽ ترقي پسند اين جي اوز،دانشورن ۽ صحافين انهيء تي ڪو ٻڙڪ ٻاهر ڪڍيو آهي.هي ڪهڙي قسم جا غيرسنجيده ۽ غيرذميدار سياستدان آهن جيڪي اهڙيون ڳالهيون ڪري ويهن ٿا جن جو منهن مٿو ئي سمجھه ۾ نٿو اچي.ميان شهباز شريف ايترو سادو به نه هوندو جو کيس اها خبر ئي نه هجي ته نئون عمراني معاهدو ڇا کي چئبو آهي ۽ اهو ڪهڙيء طرح جڙندو آهي. جڏهن اليڪشن سر تي هجن ۽ ملڪ جمهوري عمل جي تسلسل طرف وڌي رهيو هجي ان وقت هڪ نئين آئين جوڙڻ جو شوشو ڇڏڻ جو آخر ڪهڙو مطلب ورتو وڃي.اهو ئي ته چونڊون ملتوي ٿين،هڪ نئين آئين ساز اسيمبليء لاء چونڊون ٿين ۽ اها اچي هڪ نئون آئين جوڙي راس ڪري.اهو سڀ ڪجهه شايد شهباز شريف کي سندس کاٻي هٿ جو کيل محسوس ٿيندو هجي پر هڪ اهڙي ملڪ ۽ رياست ۾ جتي مختلف قومون آباد هجن تنهن جو ڪو متفقه آئين جوڙڻ ڪا راند ناهي هوندي.ان جو مطلب ته اهو ٿيو ته جڏهن به عدالتون ڪنهن به حڪمران کي پنهنجي عهدي کان نااهل قرار ڏين يا ڪا ٻي سزا ڏين ته انهيء لاء ترت ئي ڪو نئون عمراني معاهدو وجود ۾ اچڻ گھرجي.اهو ڪو اوچتو خيال ناهي جيڪو ميان شهباز شريف جي ذهن ۾ اچي ويو يا ڪو خواب آهي جيڪو هن رات جو ڏسي صبح جو ان جي تعبير لاء سوچڻ لڳو پر اها هڪڙي سوچ آهي جيڪا اقتداري ايوانن ۾ ڪافي عرصي کان گردش ڪري رهي آهي ۽ انهيء سوچ کي  شهباز شريف جي زبان مان ظاهر ڪيو پيو وڃي.ڇا مفاهمت ۽ اين آر او جو خواب ان دنگ تي وڃي دنگ ڪندو ته سياست ۽ حڪومت ۾ فوج جو ڪردار قانوني ۽ آئيني طور تي تسليم ڪندي انهن کي به وزراتون ۽ مشيريون مهيا ڪيون وڃن .  بلڪ ٿي سگهي ته انهن مان ڪنهن کي صدر يا وزيراعظم جو عهدو به ڏيئي ڇڏجي.هي ملڪ ۾ وري ڪهڙو نئون انتشار ۽ ڏڦير پيدا ڪرڻ گھرن ٿا؟ڪو ته انهن کان پڇي ته 1973ع جي متفقه جمهوري ۽ عوامي آئين کان اوهان کي آخر ڪهڙي تڪليف آهي؟انهيء تي وقت جي آمرن توڙي سياسي حڪمرانن اڄ تائين صحيح نموني عمل ناهي ڪيو يا ان جي خلاف ورزي ڪندا رهيا آهن ته ان ۾ ويچاري آئين جو ڪهڙو قصور؟پنهنجون غير جمهوري سوچون ۽ غير آئيني رويا تبديل ڪرڻ بدران هليا آهن آئين کي بدلائڻ!

(روزاني امڪان 8 جولائي 2018ع)