ڇا تحريڪن ۽ احتجاجن سان مسئلا حل ٿي ويندا؟

شفيق الرحمان شاڪر

حڪومت هجي يا مخالف ڌر، هن وقت  ايئن ٿولڳي ته سڀ جا سڀ عوام جي ”درد “۽ قوم جي ”غم“ ۾ پنهنجي راتين جي ننڊ ۽ ڏينهن جو سڪون وڃائي ويٺا آهن .غريب عوام جو” احساس“ کين رت جا ڳوڙها وهائڻ تي مجبور ڪري رهيو آهي.هڪ طرف حڪومتي اڳواڻ آهن جيڪي معاشي بحران ۽ مهنگائيء جي هر سوال تي هڪڙو ئي جواب ڏين ٿا ته ”نواز ۽ زرداري چور آهن.“جڏهن کانئن پڇيو وڃي ٿو ته ڊالر جي اڏام روڪڻ لاء حڪومت ڇا ڪري رهي آهي ته جواب اچي ٿو ته ”ڊالرجي قيمت وڌائڻ جا ذميدار اڳوڻا حڪمران آهن.“سوال ڪيو وڃي ٿو ته روزمره جي شين جي اگھن تي ڪنٽرول ڇو نه ٿي رهيو آهي ته جواب اچي ٿو ته ”اڳوڻا حڪمران ملڪ جو سمورو پئسو لٽي ٻاهر کڻي ويا آهن.“هن وقت ملڪ جي معاشي ميدان ۾ ڇا ٿي رهيو آهي، حڪومت ان بحران تي قابو پائڻ لاء ڪهڙو لاحئه عمل جوڙيو آهي،ٻاهران امپورٽ ٿيل معاشي ٽيم ڪهڙا پاپڙ ويلي رهي آهي؟ عوام کي ڪجهه به نه پيو ٻڌايووڃي،روزانو مارڪيٽ ۾ ڊالر جي قيمت ٻه ٽي روپيا وڌي رهي آهي پر حڪومت جي وزيرن مشيرن کي اهڙو ته نانگ سونگھي ويو آهي جو منجھائن ڪوبه ماڻهن کي ڪجهه به ٻڌائڻ لاء تيار ناهي،اهي ئي ڀڙڪون.لٻاڙون ۽وڏيون وڏيون ٻٽاڪون،اهي ئي عوام کي ايندڙ وقت ۾ سڀ ڪجهه تبديل ٿيڻ جا دلاسا،ماڻهن کي صبر جميل جون تلقينون،اڳوڻن حڪمرانن تي تنقيدن جو سيلاب،حڪومت نالي ڪاشيء نظر ئي نٿي اچي.ڪڏهن چون ٿا ته ڪجهه ڏينهن ۾ ئي نوڪرين جو مينهن وسڻ وارو آهي ته ڪڏهن بشارت ملي ٿي ته چند ڏينهن ۾ سمنڊ مان تيل ۽ گئس جا ذخيرا نڪرڻ وارا آهن ۽ عوام جا سڀ اهنج ختم ٿيڻ وارا آهن.ملڪ جولٽيل پئسوملڪ ۾ واپس اچڻ وارو آهي ۽ ڏوهاري چوڪن ۽ چوراهن تي ٽنگجڻ وارا آهن.نيب جو چيئرمين پريس ڪانفرنسون ڪري رهيو آهي ته ٻئي طرف جن تي نيب طرفان الزام آهن اهي وڌيڪ سخت لفظن سان جواب به ڏيئي رهيا آهن.هڪ طرف الزام آهن ته ٻئي طرف الزامن جا جواب آهن.انهيء سموري تماشي جو حاصل اهو جو اڄ تائين ڪوبه ڪيس پنهنجي منطقي انجام تائين نه پهچي سگھيو آهي. هڪڙا ڪيس نامڪمل لٽڪيل آهن ته نوان ڪيس کلي رهيا آهن.ٻئي طرف مخالف ڌر جا اڳواڻ جن جي اڪثريت ڪنهن نه ڪنهن نموني ماضيء ۾ اقتدار ۽ اختيار ۾ شامل ۽ حڪومتن جو حصو رهي آهي سي عوام جي درد ۾ گڏ ٿي رهيا آهن،حڪومت خلاف سياسي صف بنديون ٿي رهيون آهن،تحريڪن ۽ ڌرڻن جو ڌمڪيون ڏنيون پييون وڃن.هي اهي ئي ماڻهو آهن جن ملڪ کي معاشي طور تي ان حال ۾ رسايو آهي،غريب عوام تي معاشي ڏاڍ جا جبل ڪيرايا آهن،انهن مان گھڻن تي عوامي پئسو لٽڻ ۽ ملڪ جومعاشي ڏيوالو ڪڍڻ جا الزام آهن،سندن خلاف سوين ڪيس آهن، سندن خلاف بدعنوانين جا اسڪينڊل آهن.انهن مان هر شخصيت ۽ هر گروهه جو پنهنجو معاملو ۽ مسئلو آهي،هر ڪنهن جا پنهن جا درد ۽ غم آهن.ٽيهه ٽيهه سال عوام تي عذاب بڻجي حڪومتن جا مزا ماڻڻ ۽ پنهنجا ڀڀ ڀرڻ باوجود اهي هن وقت پنهنجو سڄو زور پنهنجو پاڻ کي مظلوم ثابت ڪرڻ لاء لڳائي رهيا آهن.اهو عوام جيڪو هنن جي ئي پرڪارن ۽ ڪرتوتن سبب اڄ ساهه کڻڻ کان ساڻو بڻيل آهي اڄ اهي ساڳيا جادوگر وري انهيء عوام جي دک درد جو راڳ آلاپيندي روڊن ۽ رستن تي اچڻ جا سانباها ڪري رهيا آهن.انهن مان ڪوبه هاڻوڪي معاشي مشڪلن مان نڪرڻ ۽ عوام کي ترت رليف مهيا ڪرڻ لاء ڪابه قابل عمل تجويز نه ڏيئي رهيو آهي بلڪه اهي پنهنجي قول ۽ عمل سان ان معاشي بحران کي وڌيڪ سنگين بنائڻ جي ڪوشش ڪندي نظر اچن ٿا ته جيئن حڪومت ۽ رياست وڌيڪ دٻاء هيٺ اچي جنهن جي نتيجي ۾ کين ڪو سياسي رليف ملي سگھي.سوال اهو آهي ته عوام تان مهنگائيء جو بار هلڪو ڪرڻ ۽ ملڪ کي موجوده معاشي بحران مان ڪڍڻ لاء مخالف ڌر جي انهن اڪابرن وٽ آخر ڪهڙو پروگرام ۽ ڪهڙو رستو آهي؟ ڇا هيستائين پنهنجي پوري احتجاجي سياست ۾ انهن ماڻهن کي پنهنجو ڪو اهڙو بصيرت ڀريو پروگرام به ٻڌايو آهي؟ڇا حڪومت خلاف روڊن رستن تي اچڻ سان ۽ تحريڪن،احتجاجن ۽ ڌرڻن سان عوام جا آزار گھٽجي ويندا،معيشت بهتر ٿي ويندي،مهانگائي ڪنٽرول ٿي ويندي؟ ڇا هاڻوڪين نازڪ معاشي حالتن ۾ ملڪ وري نين چونڊن جو بار برداشت ڪري سگھي ٿو؟عوام عمران حڪومت کان ناراض ۽ بيزار سهي پر ڇا عوام وري انهن آزمايلن کي واپس پنهنجي مٿان مسلط ٿيڻ ڏيندو؟انهن جون ماضيء جون سموريون حرڪتون وساري ڇڏيندو؟ڇا حڪومت خلاف هلندڙ ڪنهن تحريڪ ۾ عوام انهن ساڳين  مدارين پويان روڊن رستن تي نڪري پوندو؟اهو صحيح آهي ته هاڻوڪي حڪومت به عوام جي اميدن تي پور ناهي لٿي ۽ عوام کي انهن به گھڻو مايوس ڪيو آهي.گھڻا مسئلا ته واقعي انهن کي گذريل حڪمرانن کان ورثي ۾ مليا آهن پر جن معاملن ۾ حڪومت گھڻو ڪجهه ڪري سگھي ٿي اتي به ان جي ڪارڪردگي نهايت ئي مايوس ڪندڙ رهي آهي.اهو به صحيح آهي ته عوام هاڻوڪي حڪومت تي به سخت ناراض نظر اچي ٿو پر ان جو مطلب اهو هرگز ناهي ته عوام حڪومت مخالف ان اشرافيا جي چوڻ تي انهن جي پويان لڳي پوندو.هاڻي جيڪر ڪا تحريڪ اٿي به ته اها ليڊرليس تحريڪ هوندي ۽ نهايت ئي خطرناڪ هوندي.ان تحريڪ جي نتيجي ۾ جتي هڪ طرف هاڻوڪا حڪمران عوامي غيض ۽ غضب جو نشانو بڻبا اتي ٻئي طرف ان سموري سياسي اشرافيا کي به پنهن جو سر بچائڻ جي جڳهه نه ملندي.انهيء ڪري هاڻوڪن توڙي ماضيء جي حڪمران اشرافيا کي عوام جي جذبن سان کيڏڻ ۽ تحريڪ تحريڪ جا دهل وڄائڻ بدران ملڪ کي موجوده معاشي بحران مان ٻاهر ڪڍڻ لاء ڪي گڏيل سنجيده ڪوششون ڪرڻ گھرجن ۽ پنهن جن ذاتي ۽ گروهي مفادن کان مٿانهون ٿي پنهنجو سياسي ڪردار ادا ڪرڻ گھرجي.ياد رکڻ گھرجي ته تيلي اڇلائڻ ته پنهنجي وس ۾ هوندو آهي پر باهه وسائڻ ڪڏهن ڪڏهن ڪنهنجي به وس ۾ نه رهندي آهي!

(روزانيهلال پاڪستان)