ڪورونا وائرس ؛ زيا چنگ کان دنيا کي ورايل خوف تائين!

شفيق الرحمان شاڪر

2019ع جي آخري ڏينهن ۾ زياچنگ ڪنگ پنهنجن والدين سان گڏ چين جي مرڪزي شهر ”ووهان“ ۾ بدنام زمانه  ”سائوٿ چائينا سي فوڊ مارڪيٽ “ ۾ رات جو دير سان ڊنر ڪئي هئي.جنهن بعد منجهس هڪ نئين وائرس ”ڪورونا “ جي سڃاڻپ ڪئي ويئي هئي.هڪ اهڙو وائرس جنهن دنيا ۾ اٽڪل چوڏنهن سو ماڻهن کي متاثر ڪيو جن مان هڪ سو کان مٿي ماڻهو مري چڪا آهن.ان وائرس چين کي جھنجھوڙي ۽ پوري دنيا کي خوف ۾ ڦاسائي وڌو آهي.نئون سال جڏهن لکن ماڻهن کي پنهنجون موڪلون پنهنجن ڪٽنبن سان گڏ ملهاڻيون هيون اتي ملڪ جا ڪيترائي حصا هن وقت لاڪ ڊائون جو شڪار آهن ۽ سڀ جشن وسري ويا آهن.جيئن ته 27 ڊسمبر تي زيا ۽ سندس والدين جڏهن سرديء جي موسم واري چانورن ۽ بيضن جي کچڻي کائي رهيا هئا ته ان وقت ڪنهن کي خبر ئي نه هئي ته اهو وائرس پوري شهر جي آسپاس پکڙجڻ شروع ٿي ويندو.انهيء واقعي کان رڳو ٽي ڏينهن پوء ڊاڪٽر هڪ اهڙي اڻ ڄاتل نمونيا جي باري ۾ خبردار ڪري رهيا هئا جنهنجو هنن وٽ ڪو علاج موجود نه هو ۽ چئن ڏينهن بعد صحت جي عملدارن ان وبا جي باري ۾ پنهنجي رپورٽ عالمي صحت اداري وٽ جمع ڪرائي ڇڏي.جنوريء جي شروع ۾ جڏهن ڇٽيهه سالا زيا کي هلڪو هلڪو بخار چڙهڻ شروع ٿيو ان وقت چيني حڪام سي فوڊ مارڪيٽ بند ڪري چڪا هئا ۽ ان سان گڏوگڏ اٽڪل 44 مانهن ۾ ان پراسرار نمونيا جي سڃاڻپ ٿي چڪي هئي.پر جڏهن 4 جنوري تي زيا علاج جي سلسلي ۾ هڪ اسپتال پهتي ته وٽانئس نه ته سندس ان مارڪيٽ سان لهه وچڙ جي باري ۾ ڪو سوال ڪيو ويو ۽ نه ئي سندس ان پراسرار بيماريء جي باري ۾ ڪجهه پڇيو ويو.هن کي رڳو گھر وڃي آرام ڪرڻ ۽ ڪجهه دوائون کائڻ جي صلاح ڏني ويئي.هن ڊاڪٽرن جي سڀني مشورن تي عمل ڪيو پر هن جي طبيعت وڌيڪ خراب ٿيندي ويئي.هاڻي هن جو بخار به گھڻو تيز ٿي ويو هو،هن کي ساهه کڻن ۾ گھڻي تڪليف ٿي رهي هئي ۽ کائڻ پيئڻ به مشڪل بڻجي چڪو هو.ان سان گڏوگڏ سندس پراسرار بيماري جي وڌيڪ پکڙجڻ جون خبرون عام ٿي رهيون هيون.9 جنوري تي چين اعلان ڪيو ته ڊاڪٽرن ساڳئي ڪٽنب جي هڪ ٻئي ماڻهوء ۾ ڪورونا وائرس جي سڃاڻپ ڪئي آهي جيڪو 2002ع ۾ ووهان ۾ ”سارس“ پکڙجڻ جو سبب بڻيو هو.ڪورونا وائرس فيملي جي سمورن وائرسز جيان اهو وائرس به ڪنهن جانور ذريعي ڦهلجھن جي نشاندهي ڪئي ويئي جنهن جي باري ۾ سائنسدان اڳ ۾ ئي جاچ ڪندا رهيا هئا.ايندڙ ڏينهن تي ڊاڪٽرن ان بيماريء سبب ٿيندڙ پهرئين موت جو اعلان ڪيو۽ ان وائرس جي جينياتي اڀياس کي پڙهڻ لاء انٽرنيٽ تي جاري ڪيو.پر جيڪي ڪجهه بعد ۾ سوشل مِديا تي آيو انهيء مان حڪومتي نڪته نظر جي نفي ٿئي ٿي.اميد ڪئي پئي ويئي ته بيجنگ انتظاميا ان وبا کي وڌيڪ پکڙجڻ کان ترت روڪي وٺندي  ۽ چيني حڪومت اهو اعلان به ڪيو ته انهن پوري هفتي ۾ ڪنهن به نئين ڪيس جي سڃاڻپ نه ڪئي آهي سواء هڪ ڪيس جي جيڪو ملڪ کان ٻاهر هڪ چيني مسافر جي باري ۾ رپورٽ ٿيو هو.جيڪڏهن اها بيماري رڳو ڪنهن متاثر جانور کائڻ سبب پيدا ٿي آهي ۽ اها مارڪيٽ جتان ان بيماريء جو بنياد پيو آهي اها به بند ڪئي ويئي آهي ته پوء امڪان ته اهو ئي هو ته ان قسم جا وڌيڪ ڪيس ظاهر نه ٿيندا پر چين ۾ آزاد ذريعن سان جاري ٿيندڙ انگن اکرن مان اهو ظاهر ٿئي ٿو ته جنوريء جي شروعاتي ڏينهن ۾ جڏهن بيماري پکڙي ته نه ته ڊاڪٽر وسيع پيماني تي ڪي اهڙيون ٽيسٽون ڪري رهيا هئا ۽ نه ئي حڪومت معاملي کي ايترو سنجيده وٺي رهي هئي.هاڻي ملڪ ۾ وڌندڙ ڳڻتي اها آهي ته وبا پکڙجڻ جي شروعاتي ڏينهن ۾ حڪومت جي گھڻي بي ڌياني رهي آهي نه ته ان وائرس کي وڌيڪ پکڙجڻ کان روڪي سگھبو هو.زيا سمجھي ٿي ته هوء ٻين ڪيترن ئي متاثرن مان هڪ آهي جن کي سرڪاري انگن اکرن ۾ نٿو ڏيکاريو وڃي.”جينيٽڪ ڪوڊ“ جاري ٿيڻ بعد هن کي آخر نيٺ اسپتال ۾ داخل ڪيو ويو.هن جي ان مارڪيٽ سان تعلق جنهن کي ان بيماري ڦهلجڻ جو مرڪز سمجھيو وڃي ٿو ۽ منجھس موجود ٻين متاثر ماڻهن وارين علامتن باوجود کيس ڪڏهن به ٽيسٽ نه ڪيو ويو.توڙي جو اسپتال وارا اڳ ۾ ئي ان وبا جي نشانين وارن مريضن جي تيزيء سان وڌندڙ انگ جي باري ۾ جاکوڙ ۾ رڌل هئا.زيا جو چوڻ آهي ته ان قسم جي سوين مريضن کي تپاسڻ لاء اسپتال ۾ رڳو ٻه ڊاڪٽر موجود هئا. جيئن ته ڊاڪٽر گھڻو ڌيان رڳو شديد حالت وارن مريضن تي ڏيئي رهيا هئا تنهن ڪري 20 جنوري تي زيا کي اسپتال مان بي دخل ڪري ڇڏيو ويو.اهو ئي ڏينهن هو جنهن تي چيني حڪومت ان پڪي نتيجي تي پهتي ته اهو وائرس سڌو سنئون ڪنهن جانور مان انسان ۾ ممتقل ٿيڻ سان گڏوگڏ ماڻهن مان به هڪٻئي ۾ منتقل ٿي سگھي ٿو.هاڻي مريضن جو تعداد ٽيڻو ٿي چڪو آهي ۽ ڪيترن ئي ٻين وڏن شهرن جن ۾ بيجنگ به شامل آهي اتي به اهڙا ڪيس ظاهر ٿيا آهن ۽ حڪومت سخت ڳڻتيء جو شڪار آهي.زيا هاڻي گھر ۾ آهي پر اڃا تائين بنان ڪنهن ٽيسٽ جي پنهنجن مائٽن جي سنڀال هيٺ آهي.هن کي اها ڳڻتي ستائي رهي آهي ته هوء پنهنجي ڪٽنب جي ٻين ماڻهن کي وائرس منتقل ڪرڻ جو سبب بڻجي سگھي ٿي.ان ڪري هو انهن کي ان وائرس کان بچائڻ لاء کين هر وقت کانئس پنج ميٽر پري رهڻ لاء زور ڀري ٿي.ٽي ڏينهن بعد چين سندس شهر ووهان جو مڪمل لاڪ ڊائون ڪندي اتان جي شهرين توڙي پوري دنيا کي حيرت ۾ وجھي ڇڏيو.23 جنوريء جي صبح کان ڪو به جهاز،ريل يا ٻي ڪا عوامي ٽرانسپورٽ کي شهر ڇڏڻ جي اجازت ناهي ايستائين جو بعد ۾ نجي گاڏين کي پڻ شهر ڇڏڻ کان روڪيو ويو آهي.هڪ وڏي صنعتي ۽ واپاري مرڪز جي بندش جتي اٽڪل يارهن ملين ماڻهو رهن ٿا پر اهو سڀ ان لاء آهي جو بيجنگ کي خطرو آهي ته شهر ڇڏڻ جي صورت ۾ پورو ملڪ ان جي وڪڙ ۾ اچي سگھي ٿو.وڌيڪ قدمن ۾ هزار بسترن تي ٻڌل هڪ نئين اسپتال جو قيام به آهي.نئين قمري سال جي شروع ۾ اٽڪل پنجاهه ملين ماڻهو چين جي مختلف شهرن ۾ لاڪ ڊائون جو شڪار آهن ۽ هر صوبي ۾ پهرئين درجي جي ”هيلٿ ايمرجنسي “ ڊڪليئر ڪئي ويئي آهي.مختلف صحت جي ماهرن جي راء ۾ چين ان وبا کي ڪنٽرول ڪرن ۾ گھڻي دير ڪري ڇڏي آهي.ڪورونا هڪ اهڙي وقت تي ظاهر ٿيو آهي جڏهن چين جون نهايت ئي اهم موڪلون نئين سال تي شروع ٿيون آهن.عام طور تي اهو موقعو هوندو آهي جڏهن ماڻهن جي هڪ تمام وڏي لڏ پلاڻ شروع ٿئي ٿي ۽ ڪروڙين ماڻهو بسن،ريلن ۽ جهازن ذريعي دنيا جي مختلف ملڪن ۾ سفر ڪن ٿا.سال ۾ اهو ئي وقت ٿئي ٿو جو ڳوٺن مان معاشي طور تي عارضي لڏ پلاڻ ڪندڙ مزدور پنهنجي گھر ٻارن ڏانهن واپس ايندا آهن.خدشو اهو آهي ته ڪيترائي مسافر اهو وائرس کڻي گھمي رهيا هوندا ۽ ممڪن آهي ته انهن ۾ ان مرض جي ڪا خاص علامت به ظاهر نه ٿئي.انهيء عظيم انديشي چينين جون سڀ خوشيون ڦڪيون ڪري ڇڏيون آهن ۽ سندن سمورن تفريحي منصوبن تي پاڻي ڦيري ڇڏيو آهي ۽ کين گھرن ۾ قيد ٿي رهڻو پئجي ويو آهي.گھٽيون،روڊ،رستا ۽ هوٽلون خالي نظر اچن ٿيون.ان وبا جي پکڙجڻ کان هن وقت تائين چيني ميڊيا تي ان بيماري جي باري ۾ چتاء ڏنا پيا وڃن جڏهن ته سوشل ميڊيا تي افواهن جو هڪ نه کٽندڙ سلسلو به جاري آهي.ڪيترن ئي سوشل ميڊيا استعمال ڪندڙن کي افواهه پکيڙڻ جي الزام ۾ گرفتار به ڪيو ويو آهي.گذريل ڇنڇر تائين چيني حڪومت جيڪي انگ اکر ظاهر ڪيا آهن انهن مطابق ان بيماريء ۾ ڦاٿل ماڻهن جا ڪل 1372 ڪيس رپورٽ ٿيا آهن ۽ انهيء ۾ مرندڙن جو تعداد 41 ٻڌايو ويو آهي.توڙي جو ان بيماريء خلاف ڪا ويڪسين موجود ناهي تنهن هوندي به ڪجهه اهڙيون دوائون آهن جن ذريعي مريض جي ان بيماريء خلاف وڙهڻ واري قوت مزاحمت کي بهتر بنائي سگھجي ٿو.زيا کي توڙي جو هاڻي بخار ڪونهي پر هن کي سخت کنگهه آهي جنهن ۾ ڪجهه رت به اچي ٿو پر هن جي حالت ڪجهه بهتر آهي.

(روزاني هلال پاڪستان )