دنيا جي معيشت لوڏيندڙ وبا ۽ بکن کان بدحال عوام!

شفيق الرحمان شاڪر

سڄي دنيا کي پنهنجي سخت ۽ بي رحم گرفت ۾ آڻيندڙ ڪورونا وائرس جتي ماڻهن ۾ گھڻو خوف ۽ هراس پيدا ڪيو آهي اتي وڏن وڏن ملڪن جي معيشت کي به لوڏي ڇڏيو آهي.هاڻي دنيا جو ڪو ملڪ يا شهر مشڪل سان هوندو جتي ڪورونا پنهنجا پر نه پکيڙيا هجن.شهر ته شهر پر هاڻي ڳوٺ،جابلو ماٿريون ۽ سامونڊي حدون به ان جي پهچ کان ٻاهر ناهن رهيون.طبي عملو هجي،رضاڪارن جون جماعتون توڙي جهازن جا ڪپتان به انهيء جو شڪار بڻجي رهيا آهن.پنهنجو پاڻ کي دنيا جي اڪيلي سپر پاور آمريڪا جهڙي ملڪ کي به ان وائرس ٽوٽا چٻائي ڇڏيا آهن.ٻيو ته ٺهيو پر اهو وائرس آمريڪي فوج تي به حملو ڪري چڪو آهي جنهن بعد آمريڪا ان وبا کي سندس سلامتيء لاء سنگين خطرو قرار ڏنو آهي.ايٽمي هٿيارن سان ڀريل امريڪي جنگي ٻيڙي ”روز ويلٽ“ جنهن تي 5000 امريڪي فوجي ۽ ٻيو عملو سوار آهي ڪورونا اتي به داخل ٿيڻ کان ناهي مڙيو جنهن ڪري جهاز کي هنگامي بنيادن تي لنگر انداز ٿيڻو پيو آهي.اهو جنگي ٻيڙو آمريڪا کي ايران ۽ اتر ڪوريا کان امڪاني خطري سبب هنن ڏينهن ۾ بحر الڪاهل ۾ پنهنجي آپريشنل مشن تي هو ته انهيء تي پهريون ڪيس ڏه ڏينهن پهرين رپورٽ ٿيو تنهن هوندي به اهو ٽي هفتا اڳ ئي ويتنام جي بندر تي لنگرانداز هو.سامونڊي ٻيڙي جي ڪپتان پينٽاگون کي هڪ خط لکيو آهي جنهن ۾  هن واضح ڪيو آهي ته هن وقت اسين ڪنهن جنگي حالت ۾ ناهيون ۽ فوجين جي زندگين کي وائرس کان شديد خطرو آهي جن کي بچائڻ جو جوڳو بندوبست ڪيو وڃي.اهو وائرس فوجين ۾ ڪيئن پکڙيو عملدارن کي ڪا ڄاڻ ناهي.”روز ويلٽ“ تي روزانو  رڳو ٻه سو جوانن کي چڪاسڻ جي گنجائش موجود آهي،انهن پنج هزار فوجين کي چيڪ ڪرڻ لاء ڪئين هفتا لڳي ويندا.جيڪر جنگي ٻيڙو خالي ڪيو به وڃي ٿو ته انهن فوجين کي ڪورنٽائين ڪرڻ لاء پنج هزار بسترا گھربل هوندا.ان ڪري ڪپتان هنگامي بنيادن تي ڪي قدم کڻڻ لاء خط لکي واضح ڪيو آهي ته ان نموني پنهنجن قيمتي فوجين کي موت جي منهن ۾ ڌڪي نٿو سگھجي.جيڪڏهن ترت بندوبست نه ڪيو ويو ته آمريڪا کي پنهنجن قيمتي فوجين تان هٿ ڌوئڻا پوندا.جڏهن ته آمريڪي وزير دفاع مارڪ ايسپر ان معاملي تي پنهنجو رد عمل ڏيندي چيو آهي ته اسان هن وقت ان پوزيشن ۾ ناهيون جو جنگي ٻيڙو خالي ڪري وٺون.اهو خدشو به ظاهر ڪيو پيو وڃي ته ان صورتحال جو فائدو ايران يا شمالي ڪوريا کڻي سگھي ٿو.ان ڪري آمريڪا لاء اهو فيصلو ڪرڻ نهايت ئي مشڪل بڻيل آهي ته جنگي آپريشن جاري رکيو وڃي يا پنهنجن فوجي جوانن جون زندگيون بچايون وڃن.اهو وائرس پکڙجڻ سان آمريڪي فوج جي ڪميونيڪيشن،ترت ردعمل،لاجسٽڪ ۽ نظم ضبط جهڙين صلاحيتن تي به سوال اٿي رهيا آهن.اها ڳالهه آمريڪي رسالي ”بلوم برگ“ ۾ چئي ويئي آهي هوڏانهن پينٽاگون ذريعن مطابق گذريل اڱاري تائين آمريڪي فوج جي 673 آن ڊيوٽي فوجي اهلڪارن ۾ ڪورونا وائرس جي تصديق ٿي آهي.آمريڪي صدر ٽرمپ ايران کي خبردار ڪيو آهي ته اهو آمريڪا کي ڪو نقصان پهچائڻ جي ارادي کان باز رهي.ساڳئي قسم جو خطرو ايران کان سعودي عرب کي به آهي.شايد اهو ئي سبب آهي جو سعودي عرب ۾ هاڻوڪي بغاوت پويان سعودي حڪمرانن کي ايران جو هٿ نظر اچي رهيو آهي. جنهن بعد سعودي عرب ڪورونا سان گڏوگڏ سندس سلامتيء جي لحاظ کان به نهايت ئي سخت قدم کنيا آهن.اتي ڊگھي عرصي جو ڪرفيو ۽ ڪجهه مخصوص علائقن کي مڪمل سيل ڪرڻ رڳو ڪورونا جي ڪري نه آهي.خليج فارس سان ملندڙ سعودي شهرن کي به سيل ڪيو ويو آهي.تازن اطلاعن مطابق ڪورونا جي وڌندڙ انگ جي پيش نظر رياض، مڪي ۽ مديني ۾ به ڪل وقتي ڪرفيو لڳايو ويو آهي.سمورا ملڪ ڪورونا کي قومي وبا ان ڪري به قرار ڏيئي رهيا آهن جو  ان وبا دنيا جي ملڪن جي معيشت تباهه ڪري ڇڏي آهي.آمريڪا ان وبا کي منهن ڏيڻ لاء ٻه هزار ارب ڊالر جڏهن ته پاڪستان اٺ ارب ڊالر رکيا آهن.اهو ئي سبب آهي جو پاڪستان پڻ ڪورونا کي قومي سلامتيء جو مسئلو قرار ڏيندي هڪ خاص ادارو “ نيشنل ڪوآرڊينيشن ۽ آپريشنز سينٽر“ قائم ڪيو آهي جيڪو ڪورونا کي منهن ڏيڻ لاء ترت اپاء وٺڻ لاء فيصلا ڪرڻ ۾ بااختيار هوندو ۽ اين ڊي ايم کي پڻ ان اداري هٿ هيٺ ڏنو ويو آهي.اهڙي ئي صورتحال صوبن ۾ آهي.چيف آف آرمي اسٽاف سمورن ڪور ڪمانڊرن کي هدايت ڪئي آهي ته اهي سول حڪومتن سان گڏجي ان وبا کي ڪنٽرول ڪرڻ لاء پورو زور لڳائين. ٻين لفظن ۾ ان وبا کي منهن ڏيڻ لاء پاڪستان آرمي ڊرائيونگ سيٽ سنڀالي ورتي آهي.قومي رابطا ڪميٽيء جا اجلاس لاڳيتو ٿي رهيا آهن جتي سياسي ۽ فوجي قيادت گڏجي ترت فيصلا ڪري رهي آهي.هن وقت تائين صوبائي توڙي وفاقي حڪومت جيڪي به فيصلا ڪيا آهن سي هڪ ٻئي سان مشاورت ذريعي نيشنل ڪوآرڊينيشن ڪميٽيء ذريعي ئي ٿيا آهن جيڪي بهرحال مناسب فيصلا آهن پر وفاقي حڪومت ان معاملي ۾ پهرئين ڏينهن کان هن وقت تائين گھڻو منجھهيل نظر اچي ٿي.تنهن هوندي به احساس پروگرام هيٺ وفاقي حڪومت غريب ماڻهن کي جيڪا امداد مهيا ڪرڻ شروع ڪئي آهي ان قدم کي ساراهي سگھجي ٿو جڏهن ته سنڌ حڪومت جنهن پهرئين ڏينهن کان ڪرونا فڻد قائم ڪري ان ۾ سرڪاري ملازمن جي پگھارن مان ڪٽوتي ڪري ڏوڪڙ جمع ڪيا هئا ان طرفان غريب مانهن جي امداد يا راشن وغيره جو ڪو جوڳو بندوبست اڃا تائين ڏسڻ ۾ نه آيو آهي، مٿان وري معلوم ٿيو آهي ته نئين ايندڙ آرڊينسس هيٺ سنڌ حڪومت سرڪاري ملازمن جي پگھارن مان هر مهيني وڌيڪ ڪٽوتي ڪرڻ جو فيصلو ڪيو آهي جيڪو بهرحال ڪو مناسب قدم نه آهي.14 اپريل تي لاڪ ڊائون ختم ڪرڻ يا جاري رکڻ ا ان ۾ ڪجهه نرم ڪرڻ جي حوالي سان به وفاقي حڪومت توڙي صوبائي حڪومتن ۾ گھڻا اختلاف نظر اچي رهيا آهن.هئڻ ته اهو گھرجي ته ملڪ جا جيڪي شهر يا حصا ان وائرس کان گھڻو متاثر آهن انهن کي مڪمل طور تي سيل ڪري فوج جي حوالي ڪيو وڃي ۽ اتي موجود غريب ماڻهن جي راشن وغيره جو مناسب بندوبست سندن گھرن جي درن تائين ڪيو وڃي ۽ باقي شهرن ۽ ڳوٺن ۾ ڪجهه بنيادي پابنديون لڳائي اتي زندگيء جو ڪار وهنوار جاري رکڻ جي اجازت ڏني وڃي ته جيئن غريبن جي گھرن جا چلها ٻري سگھن.هونئن به ان موذي وبا خلاف اها جنگ ڪيستائين ٿي هلي ڪا خبر ناهي ان ڪري آخر ڪيستائين پوري ملڪ کي بند رکي سگھجي ٿو!

(روزاني هلال پاڪستان)