ملڪ ۾ ڌارين کي شهريت ڏيڻ خلاف سنڌ جو احتجاج

ادل سولنگي

وفاقي سرڪار جي حڪم تي ” نادرا“ پرڏيهين کي سڃاڻپ ڪارڊ  ٺاهي ڏيڻ لاءِ پاليسي کي نرم ڪري پرڏيهين کي سستي ۽ تڪڙي ”شهريت“ ڏيڻ لاءِ رات ڏينهن مصروف آهي. تازو نادرا چيئرمين ۽ ڪراچي جي ميئر پاران گڏجي ڪراچيءَ ۾ رهندڙ غير قانوني پرڏيهين، جن ۾ برمي، بنگالي، افغاني، روهنگي، بهاري، تامل، نيپالي شامل آهن. انهن مڙني کي سڃاڻپ ڪارڊ جاري ڪرڻ پويان کوڙ ساريون اهڙيون سازشي رٿائون ڏسڻ ۾ اچن ٿيون، جن کي وقت اچڻ تي ظاهر ۽ استعمال هيٺ آڻڻ لاءِ انتظار ڪيو پيو وڃي، ڇاڪاڻ جو سنڌ جي ماڻهن کي آدم شماري واري مرحلي ۾ ٿورائي ۾ ڏيکاريو ويو آهي ۽ ان ٿورائي کي اڃان به وڌيڪ ٿورائي ۾ تبديل ڪرڻ لاءِ ملڪ ۾ غير قانوني رهندڙ پرڏيهين کي سڃاڻپ ڪارڊ جاري ڪري هن ملڪ جي ”شهريت“ ڏيڻ ۽ انهن جي ووٽ جو استعمال پنهنجي حق م ڪرڻ واري سازش ته چٽي ٿي سامهون آئي آهي، جنهن ۾ سموريون وفاقي پارٽيون ۽ خاص ڪري ڪراچيءَ مٿان پنهنجي حڪمرانيءَ جي دعويٰ ڪندڙ ڌر سڀني کان اڳيان اڳيان آهي. جڏهن ته سنڌ جي ووٽن عيوض اقتدار  ماڻيندڙ پپ سرڪار  هن  موقعي تي وڏي نرڄائي ڪن لاٽار ڪندي. سڃاڻپ ڪارڊ واري معاملي تي وفاقي حڪومتي اڳيان بجاءِ احتجاج ڪرڻ جي سندس خاموش حمايت ڪري رهي آهي.  سنڌ جي ماڻهن لاءِ نهايت ئي سخت قانون ٺاهي  کين سڃاڻپ ڪارڊ واري حق کان ڄاڻي واڻي محروم به رکندي کين ڀت سان لڳايو پيو وڃي پر ملڪ ۾ رهندڙ غير قانوني پرڏيهي شهرين کي پڪڙي پنهنجي ملڪ موڪلڻ بجاءِ کين عزت ۽ احترام سان ملڪ جي ” شهريت“ ڏيڻ لاءِ انتظام ڪيا پيا وڃن.

سپريم ڪورٽ ” ڪراچي بدامني ڪيس“ ۾ فيصلو ڏيندي سرڪار کي حڪم ڪيو هئو ته ڪراچي ۾ رهندر 30 لک  پرڏيهي شهرين کي ڪئمپن ۾ رهايو وڃي ۽ کين پنهنجن ملڪن ڏانهن موڪلڻ جا تڪڙا اُپاءَ  ورتا وڃن، خاص ڪري افغان شهرين کي ته شهر جي آبادين مان ڪئمپن ڏانهن منتقل ڪري کين محدود ڪيو وڃي ۽ قانون جي سخت  پهريداري هيٺ رکيو وڃي ۽ پرڏيهين  جي سرگرمين تي ڪرڙي نظر رکڻ گهرجي.

اصولي طور تي 1954 ع کان پوءِ ملڪ ۾ آيل سمورن پرڏيهي ماڻهن کي پنهنجن ملڪن ڏانهن موڪليو وڃي، خاص ڪري هندستان مان لڏي آيل مهاجر سڏائيندڙن کي لياقت خان ۽ پنڊت  نهرو وچ ۾ پاڪ ڀارت ٺاهه هيٺ لڏ پلاڻ کي روڪيو ويو هئو ۽ 1954ع کان پوءِ ٿيندڙ لڏ پلاڻ ننڍي کنڊ  جي ورهاڱي سان ڪو به لاڳاپو نٿي رکي، جنهن جي ڪري ڪنهن به لڏ پلاڻ ڪري ايندڙ ماڻهن کي هندستان يا پاڪستان ۾ مهاجر نٿو قبولي سگهجي، جنهن جي آڌار تي کين و رهاڱي  ويل ٿيل لڏ پلاڻ تصور نٿو ڪري سگهجي.

وفاقي سرڪار سپريم ڪورٽ جي حڪم تي عمل ڪرڻ بجاءِ ان کان ڪن لاٽار ڪندي افغان مهاجرن کي افغانستان موڪلڻ لاءِ ڪي به انتظام نه ڪيا ۽ کين ڇهن مهينن جي وڌيڪ مهلت ڏني وئي، جنهن کي به ڏيڍ سال ٿيڻ وارو آهي.

سنڌ ايڪشن ڪميٽي جو چوڻ آهي ته ته نادرا چيئرمين جي حڪم تي پاڪستان جي شهريت (Citizenship ) وڪرو ٿي رهي آهي.

پاڪستان ۾اهو واحد دستاويز آهي، جنهن کي ”قومي سڃاڻپ ڪارڊ“ چئجي ٿو، اهو سڃاڻپ ڪارڊ رشوت جي عيوض غيرملڪين کي وڪرو ٿي رهيو آهي.

1: سڃاڻپ ڪارڊ- ان ماڻهو کي جاري ڪيو پيو وڃي، جيڪو قسم نامي ۾ اقرار ڪري  رهيو آهي ته مان بنگالي/برمي آهيان ۽ هن ملڪ جو شهري نه آهيان.

2:  سڃاڻپ ڪارڊ- ان ماڻهو کي جاري ڪيو پيو وڃي، جيڪو افغاني آهي ۽ افغان پناهگير طور  گڏيل قومن وٽ رجسٽرڊ آهي.

3: سڃاڻپ ڪارڊ- ان ماڻهو کي جاري ڪيو پيو وڃي، جيڪو  نارا ( NARA ) اداري ۾ غير ملڪي   ( Alien )  طور رجسٽرڊ آهي.

ڇا پاڪستان جي شهريت ( Citizenship ) جو قانون- سپريم ڪورٽ 1997ع جو فيصلو ۽ سنڌ واسين جو احتجاج، نادرا چيئرمين جي  حڪمن آڏو  ڪا به حيثيت نه ٿو رکي..؟؟

وفاقي حڪومت ۽ پاڪستان پيپلزپارٽي جي صوبائي حڪومت هن غير قانوني ڪم ۾ سندن مددگار آهي.

هن ڪاري ڌنڌي ۽ ملڪ دشمن عمل ۾ نادرا چيئرمين عثمان مبين، گورنر سنڌ ۽ جماعت اسلامي شامل آهن.

برمين، بنگالين ۽ افغانين سميت غير ملڪين کي سڃاڻپ ڪارڊ  ڏيڻ بند ڪيو وڃي.

نادرا چيئرمين عثمان مبين کي هٽايو وڃي ۽ شهريت واري قانون جي لتاڙ تي کيس سزا ڏني وڃي.

ملڪ ۾ اصلوڪن لوڪن کي ڳڻپ ۾ گهٽ ڏيکارڻ ۽ پرڏيهين کي ملڪ جي ” شهريت“ ڏيڻ ۽ انهن جي انگ کي وڌائي خبر ناهي ته ڪنهن کي ۽ڪهڙي ڌر کي خوش ڪيو پيو وڃي ۽ اها به خبر ناهي ته ان سازشي رٿا پٺيان ڪهڙيون طاقتون ڪم ڪري رهيون آهن. سنڌ 70 سالن کان احتجاج ڪندي پئي اچي ته  ڌارين جي آبادڪاري  ڪري سنڌين کي ٿورائي ۾ تبديل ڪيو پيو وڃي، جنهن کي ٻڌو اڻ ٻڌو ڪندي سنڌ جي احتجاج کي ڄڻ ته رد ڪيو ويو آهي. اسان جي گهُر آهي ته غيرقانوني پرڏيهين کي جلد ملڪ نيڪالي ڏني وڃي ۽  هن ملڪ جي اصلوڪين قومن ۽ وحدتن جي ماڻهن کي پنهنجا آئيني، قومي، فطري ۽ شهري حق ڏنا وڃن. 1940 واري ٺهراءَ ۾ جيڪي وحدتن سان واعدا ڪيا ويا هئا، انهن تي قائم رهندي اصلوڪين قومن ۽ انهن جي حقن جي نگهباني ڪئي وڃي، ڇاڪاڻ جو اها وقت جي سخت ضرورت آهي ته قومن جي حقن جو تحفظ ڪيو وڃي ۽ قومن جو احترام ڪيو وڃي. ڇاڪاڻ جو اسان جو هي پيارو ملڪ جن چئن ٿنڀن تي بيٺل آ هي. اصولي طور تي انهن چئن ٿنڀن کي مضبوط ڪرڻ گهرجي. ملڪ جي عمارت ۾  پيل ڏارن کي ڪنهن به سازشي سيمينٽ جي ليپي ڏيڻ سان ان ملڪي عمارت کي سگهارو نٿو بڻائي سگهجي. ملڪ جي حصيدار قومن /وحدتن سان ويساهه گهاتي ڪرڻ واري عمل کي تاريخ ڪڏهن به معاف ناهي ڪيو.

1971ع جو حادثو ملڪي تاريخ جو اهڙو واقعو آهي، جيڪو قومن سان ٿيندڙ  ناانصافين جو هڪ اهم دستاويز آهي، جنهن کي  ڪنهن به ريت مٽائي نٿو سگهجي. ملڪ جي خيرخواهن کي صلاح آهي ته اهڙن عملن کان پرهيز ڪئي وڃي، جنهن سان ملڪ جي عمارت ۾ ئي ڏار پوڻ جو جواز پيدا ٿيندو هجي.ڄاتو وڃي ته ملڪ هٿيارن جي زور تي قائم ناهن رهي سگهندا. ملڪ جي شهرين کي انهن جا فطري ۽ آئيني حق ڏيڻ سان ئي ملڪ قائم رهي سگهندا آهن. هٿيارن جي زور تي ڪنهن به ملڪ ڊگهو عرصو قائم نٿو رکي سگهجي. تنهن ڪري غيرقانوني پرڏيهين کي ملڪ نيڪالي ڏئي اصلوڪين قومن کي انهن جي ٻولي ، قومي سڃاڻپ، اختيار،  وسيلا ۽ جمهوري حق ڏنا وڃن، ڪنهن به قوم کي ان جي سڃاڻپ، وسيلن، اختيارن ۽ آزادين کان محروم ڪرڻ فاشزم آهي. آمريت آهي. جڏهن ته اسان جو ديس هڪ جمهوري ديس آهي، جمهوريت اها آهي ته قومن کي برابر جا حق ڏنا وڃن ۽ انهن جي فطري انساني ۽ قومي حقن جو احترام ڪيو وڃي.

سنڌ ايڪشن ڪميٽي جي سڏ تي ڪراچيءَ ۾ ڌارين کي سڃاڻپ ڪارڊ جاري ڪرڻ خلاف لڳل احتجاجي ڌرڻي ۾ وڌ کان وڌ شريڪ ٿي. دنيا آڏو  پنهنجو  ڀرپور تاريخي احتجاج، ريڪارڊ ڪرائڻ واري عمل ۾ سنڌ ايڪشن ڪاميٽي جي سڏ تي ٽي ڏينهن جاري رهندڙ نادرا ميگا سينٽر ڪورنگي روڊ تي ٿيندر احتجاج ۾ شريڪ ٿيڻ تي لک شاباسون هجن، پنهنجي قومي حقن جي حاصلات واري جدوجهد ۾ شريڪ ٿي اوهان پاڻ ملهايو آهي. سنڌ ايڪشن ڪاميٽي جو مطالبو آهي ته غير قانوني طور رهندڙ پرڏيهين کي ملڪ نيڪالي ڏني وڃي، افغان مهاجرن کي پنهنجي ملڪ موڪليو وڃي. ڌارين  ماڻهن کي سنڌ ۾ جاري ڪيل سڃاڻپ ڪارڊ رد ڪيا وڃن.

پ پ سرڪار کي پنهنجي ليکي سنڌ جي هن اصولي موقف جي حمايت ڪرڻ گهرجي ۽ وفاقي حڪومت خاص ڪري. نادرا چيئرمين  ۽  ڪراچي جي ميئر خلاف تڪڙو نوٽيس ورتو وڃي، ڇاڪاڻ جو سنڌ جي ووٽ جو مينڊيٽ پ پ سرڪار کي مليل آهي ۽ ان جي قومي، جمهوري، اخلاقي ۽ انتظامي ذميواري آهي ته هو سنڌ جي هن مسلسل  ٿيندڙ قومي احتجاج  کي ڌيان  ۾ آڻي ۽ لاڳاپيل مسئلي کي نبيرڻ لاءِ  جلد تحرڪ ۾ اچي. اهو پ پ سرڪار کان سنڌ جو مطالبو آهي.

(روزاني عوامي آواز 18 اپريل 2018ع)