امريڪي سماج ۽ وڌندڙ اڪيلائي!

شفيق الرحمان شاڪر

جنهن معيار کان به حساب ڪتاب ڪجي،لڳي ٿو ته آمريڪا هڪ بيمار سماج آهي.ان ملڪ ۾ دولت ۽ آمدنيء جي لحاظ کان سماجي طبقن وچ ۾ اڻ برابري دنيا جي ٻئي ڪنهن به ملڪ کان وڌيڪ آهي.امريڪي دانشور ڪرس هيجز مطابق امريڪا جو ڍانچو زوال،شڪست ۽ ڀڄ ڊاهه جو شڪار آهي.ان ملڪ جي سياسي ۽ سماجي ادارن ۾ هڪ اونهو اعتقادي گھوٽالو هلندڙ آهي.اڪيلائي ۽ آپگھات وبا جي صورت اختيار ڪري ورتي آهي.گراهڪيء جمهوريت،بامقصد شهريت ۽ شراڪتداريء جي جڳهه وٺي ڇڏي آهي. امريڪا جو شمار دنيا جي دولتمند ملڪن ۾ ٿئي ٿو  پر گڏوگڏ انهن ملڪن ۾ به شامل آهي جتي نون ڄاول ٻارن جي موت جي شرح سڀ کان گھڻي آهي،امريڪا جي وڏي عمر جي ماڻهن ۾ به غربت جي شرح ۾ واڌارو ٿي رهيو آهي.صحت جي سار سنڀال جو نظام به ناڪافي ۽ ناقص آهي.امريڪا ۾ هٿيارن ذريعي قتل عام ۽ قيدين جي شرح سمورن ملڪن کان وڌيڪ آهي.هتي وڏين وڏين ڪمپنين کي مڪمل حمايت ۽ پٺڀرائي حاصل آهي ۽ اهي ڪمپنيون ماحول کي پوريء طرح تباهه ڪري رهيون آهن.نفرت پکيڙيندڙ اڇي رنگ وارن ٽولن  ۽ ٻين دهشتگرد تنظيمن سوين ماڻهن کي موت جو شڪار بنايو يا زخمي ڪري ڇڏيو.امريڪي اشرافيا،دانشور ۽ سياستدان  پوريء طرح عوام کان پري ۽ عوامي گھرجن کان لا پرواهه آهن.ڊونلڊ ٽرمپ هڪ ديواليا جمهوريت جي پيداوار آهي پر اها ثقافتي ۽ تهذيبي بيماري ڊونلڊ ٽرمپ جي پيدا ڪيل ناهي توڙي جو ٽرمپ امريڪا جي سمورن مسئلن ۽ مشڪلن جي نشاني آهي جيڪا ڪنهن انساني شڪل م سامهون آئي آهي پر اهو ان سماجي بيماريء جي هڪ نشاني آهي ۽ ان بيماريء جو اصل سبب ناهي.

ڪرس هيجز پوليٽزر انعام يافتا صحافي آهي جنهن امريڪا جي سماجي ۽ ثقافتي بيمارين جي باري ۾ کوجنا جي سلسلي ۾ ڪيترن ئي سالن کان مختلف قسم جي سماجن جو ويجھڙائيء کان مطالعو ڪيو آهي.هن پنهنجي ڪتاب ”امريڪا ؛ الوداعي سياحت“ ۾ امريڪي سماج ۾ گذريل ڪيترن ئي ڏهاڪن کان کنيل غلط قدمن جو جائزو ورتو آهي جن سبب امريڪين کي ان هنڌ تي پهچايو ويو آهي جو ڪروڙين امريڪي صدارتي عهدو سنڀالڻ لاء ٽرمپ جهڙي مطلق العنان شخص کي ووٽ ڏين ٿا. ڇا امريڪا کي نجات ڏيارڻ ممڪن آهي؟ ڇا آمريڪا ۾ جمهوريت جو تجربو ناڪام ٿي چڪو آهي؟اهو ڪيئن ممڪن ٿيو جو اڄ عيسائي فاشيت ۽ ڪمپنين جي مادر پدر آزاد طاقت امريڪي خواب جي ويراني ۽ عوامي مفادن ۽ مصلحتن جي بربادي لاء متحد ٿي چڪيون آهن؟ڇا آمريڪي عوام جمهوريت ۽ وڌيڪ صحتمند سماج جي واپسيء لاء اٿندو؟ ڪرس هيجز جي چوڻ مطابق حالتون نهايت ئي خراب آهن.ٽرمپ هميشه کان مڪمل جنگجو ۽ نفرت انگيز شخصيت رهيو آهي.هن حقيقت ۾ زوال ۽ برباديء جي ان رفتار کي گھڻو تيز ڪري ڇڏيو آهي.اهو هن طرح جو هن وڏن سرمائيدارن جي ٽيڪس ۾ گھٽتائي ڪئي،ڪوئلي يا حياتياتي انرجي جي ٻين قسمن کي قانون ۽ ضابطن مان آزاد ڪري ڇڏيو،عوامي ايراضيء جي استعمال کي جائز ڪري ڇڏيو.سرڪاري تعليم ۽ تربيت تي حملو ڪيو،ماحوليات جي بچاء لاء اداري کي ناڪارا ڪيو ۽ ملڪي عدالتن کي وفاق پرست انجمن جي پيروڪارن سان ڀري ڇڏيو.ڪيترن ئي ڏهاڪن کان اها صورتحال آهي جو ميڊيا اهڙين سرگرمين جو مرڪز بڻيل آهي جنهنجو محرڪ اهو ئي آهي جيڪو ٽرمپ کي مال ميڙڻ ۽ پئسو ڪمائڻ جي ترغيب ڏياري ٿو ۽ ٽرمپ هڪ اهڙي غير صحتمند ۽ بيمار وندر جو حصو آهي جنهن نشريات جي ذريعن جي جڳهه سنڀالي ورتي آهي.اهو ئي سبب آهي جو سي اين اين گذريل سال سڀ کان وڌيڪ پئسو ڪمايو.ڪيبل ٽي وي چينلز لاء جيڪي پروگرام ٺاهيا پيا وڃن اهي اشرافيا جي مفاد لاء ٺاهيا وڃن ٿا.هڪ ڊيموڪريٽ جماعت آهي جيڪا هر وقت ايف بي آئي جي اڳوڻي سربراهه جيمز ڪومي يا جان پوڊسٽا جا ايميل پيغام يا وڪي ليڪس يا روس جي باري ۾ لاڳيتو ڳالهائيندي ٿي وڃي.بجاء ان جي جو اصل موضوع تي غور ڪري جيڪو وسيع ۽ ناقابل يقين سماجي اڻ برابري آهي،ڊيموڪريٽ جماعت به ان اڻ برابريء جو هڪ سبب آهي.ڊيموڪريٽ اصل ۽ بنيادي مسئلي ڏانهن ڌيان ڏيڻ بدران روس جهڙي ٻاهرين قوت کي شيطان جي صورت ۾ پيش ڪرڻ ۾ لڳل آهي جڏهن ته بنيادي مسئلو اهو آهي جو امريڪي تاريخ ۾ دولت جي اعليٰ طبقن طرف منتقلي جاري آهي ۽ ڪمپنين جي بنياد تي قائم زبردست اشرافيا کي جنم ڏيئي چڪو آهي.چونڊون هڪ قسم جي راند بڻجي وييون آهن.ٽرمپ حقيقتن کي ٽيليويزن جي شيشن سان ڏسي ٿو ۽ ڄاڻي ٿو ته ڪهڙيء طرح سماج جي زبان ۾ ڳالهائي.وولين واضح ڪيو آهي ته امريڪا ۾ ڪو به ادارو ڪونهي جيڪو معتبر انداز ۾ جمهوري صورت ۾ باقي رهيو هجي.جيڪي ڪجهه بچيو آهي اها سڀ وندر آهي جيڪا سياست جي شعبي ۾ داخل ٿي چڪي آهي.هيلري ڪلنٽن جي پنهنجي تاريخ آهي،هن جي چونڊ مهم با معنيٰ سياسي تجويزن کان خالي رهي.انهيء ردي سياسي پاليسيء ٽرمپ لاء رستو سڌو ڪيو.هيجز مطابق سندس خواهش هئي ته احتساب ٿئي پر ان خواهش جي ابتڙ اهي ماڻهو جيڪي عراق تي امريڪي جنگ جي مخالفت ڪندا رهيا انهن کي سموري سياسي عمل کان ٻاهر ڪڍيو ويو.اهي جن ان جنگ جي حمايت ڪئي هئي.جارج واڪر بش جا مفاد پرست جاهل جيئن ٿامس فريڊمين وغيره اڄ به پنهنجن عهدن تي قائم آهن.اهم ۽ وڏن مسئلن ۾ انتظاميا جي هر شيء ايندڙ انتظاميا تائين جاري رهي ٿي ۽ ظالماڻين جنگين جي وسعت،شهري آزادين تي حملو،بينڪن کي مالي مدد مهيا ڪرڻ ۽ وال اسٽريٽ جي پٺ ڀرائي،گڏيل گرفتاريون،بيروزگاري وغيره ڊيموڪريٽس ۽ ريپبليڪينز جي وچ ۾ فرق اهو آهي جوڊيموڪريٽس اشرافيا نسل پرستن جي عنوان سان مشهوريء جي خواهش نٿا رکن پر بنيادي معاشي،سياسي،استعماري ۽ سامراجي مسئلن ۾ سندن وچ ۾ ڪو فرق ناهي.ان گھوٽالي جو هڪڙو پاسو اهو آهي جو ٽرمپ جو ڪو وجود ڪونهي،هو هڪ ڪارٽون آهي. جيڪي ڪجهه هن وقت امريڪا ۾ نظر اچي ٿو سو اهو ته جڏهن ڪا تهذيب ۽ ثقافت بيمار ٿي ويندي آهي ته ڪهڙيء طرح رويا اختيار ڪري ٿي.نفرت پکيڙيندڙ ٽولا سدائين ڪنهن بيمار سماج جي پيداوار هوندا آهن. ان بيمار امريڪا ۾ اڪيلائي نهايت ئي وڏو مسئلو بڻيل آهي.ڪنهن نه کٽندڙ اڪيلائيء جو علاج ممڪن ناهي.سرمائيداري ۽ گراهڪي بيهودگي ۽ فضوليت تي قائم آهي.انٽرنيٽ نسل سان هڪ مسئلو اهو آهي جو اهي گھڻو وقت اسڪرين تي گذارين ٿا پر نيٺ اڪيلا رهجي وڃن ٿا.جنهن قيادت ۾ روحاني عنصر هو ان کي ڪچليو ويو ۽ رياست نهايت بيدردي ۽ درندگيء سان ماڻهن کي جيل موڪليو ،هجوم کي منتشر ڪرڻ لاء توبن جو استعمال ڪيو ويوجن ۾ مرچن جو اسپري ڀريل هو.ماڻهن کي ماريو ڪٽيو ويو.آمريڪا هڪ سظحي جمهوريت آهي جتي اشرافيا ۽ سياستدان عوامي خواهشن ۽ آسن تي ڌيان نٿا ڏين.حڪمرانن کي بلڪل پرواهه ناهي ته امريڪي ڇا ٿا چاهين سواء ان جي هو انهن کي خطري ۾ وجھن ٿا.گھڙي ٽڪ ٽڪ ڪري رهي آهي ۽ اسان وٽ گھڻو وقت ناهي،سڀ ڪجهه ختم ٿي رهيو آهي!

(روزاني عوامي آواز 23 فيبروري 2019ع)