پاڪستان ۾ جمهوريت جو الميو!

شفيق الرحمان شاڪر

سمورا سياستدان جمهوريت جمهوريت جو راڳ ڳائيندي نٿا ٿڪن.ڪجهه نڙي ڦاڙي پارليامينٽ جي بالادستي لاء رڙيون ڪن ٿا،گھڻا آئين ۽ قانون جون ڳالهيون ڪن ٿا ته کل اچي ٿي ته هنن ڪهڙن ڪهڙن طريقن سان عوام کي بيوقوف بنائي رکيو آهي پوء به خبر ناهي ڇا ڳالهه آهي جو عوام انهن جي ڄار مان نڪرڻ لاء تيار ناهي.ايئن ٿو محسوس ٿئي ته اسان جا هم وطن سورج مکيء جي ٻنيء ۾ اڀرڻ وارا ٻوٽا آهن،سج نڪري ٿو ته سڀني جا منهن سج طرف ٿي وڃن ٿا ۽ سندن سموري زندگي ”مرده باد ۽ زنده باد“۽ ”اچي ئي اچي ۽ وڃي ئي وڃي“ جي نعرن ۾ گذري وڃي ٿي.سمجھڻ،سوچڻ ۽ غور ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته جمهوريت جمهور لاء آهي يا اشرافيا لاء؟پاڪستان جي سياستدانن تي نظر ڊوڙايو ته نوانوي سيڪڙو خانداني سياستدان ملندا.انهن ماڻهن جمهوريت،آئين ۽ قانون کي پنهنجي گھر جو نوڪر بنائي رکيو آهي.سرڪاري نوڪريون،پلاٽ،قرض،وزارتون ۽ ملڪي وسيلا انهن لاء ئي مخصوص آهن.سچي ڳالهه ته اها آهي جو جمهوريت رڳو انهيء طبقي لاء ئي فائديمند رهي آهي ۽ اهي ماڻهو ئي جمهوريت جي نالي تي ڪاروبار ڪندا رهيا آهن.انهن ئي پنهن جن پٽن.پوٽن،ڀاڻيجن ۽ ڀائيٽين جي نالي تي ڪمپنيون جوڙي رکيون آهن جيڪي انهن جا فرنٽ مين آهن ۽ باقي سمورو نفعو انهن جي کيسن ۾ پيو وڃي.انهن اڪٽوپس جيان پوري سماج کي جڪڙي رکيو آهي،عدليا، اسٽيبلشمينٽ،فيوڊل لارڊز،سرمائيدارن ۽ سيڪيورٽي ادارن جي وڏن وڏن خاندانن سان انهن جون مٽيون مائٽيون آهن،حڪومت ڪنهن جي به اچي،اپوزيشن م ڪهڙي پارٽي هجي،انهيء سان انهن تي ڪو فرق نٿو پوي.انهن جو ڪونه ڪو عزيز يا مائٽ حڪومت ۾ ضرور هوندو آهي انهيء ڪري اشرافيا جو ڪڏهن به ڪو ڪم نٿو رڪجي.ميرٽ تي پورو لهڻ باوجود عام گھراڻن جي اعليٰ پڙهيل ڳڙهيل نوجوانن کي ڪا ڍنگ جي نوڪري نٿي ملي جڏهن ته اشرافيا جي ميٽرڪ ۽ انٽر پاس ٻارن کي سرڪاري ۽ ملٽي نيشنل ڪمپنين ۾ وڏين وڏين پگھارن تي آرام سان نوڪريون ملي وڃن ٿيون. ان ڪري شايد عام ماڻهوء ۾ ايترو احساس به ناهي ته پوري پاڪستاني سماج کي يرغمال بنايو ويو آهي.جيستائين عوام ان استحصالي نظام کان نجات حاصل نٿو ڪري ڪجهه به نه بدلبو.وڌ ۾ وڌ چهرا بدلبا.اهو ئي هن قوم جو الميو آهي.عوام جون تڪليفون ۽ مسئلا جيئن جو تيئن رهندا.پاڪستان ۾ اڌ صديء کان اهو ئي ٿيندو آيو آهي.ان ماحول ۾ جڏهن ڪو نئون پاڪستان ٺاهڻ جي ڳالهه ڪري ٿو ته ان جي نعرن کان عوام جو متاثر ٿيڻ هڪ قدرتي ڳالهه آهي ڇو ته اڄ تائين ڪنهن به حڪمران قوم کي جمهوريت جا ثمر ناهن پهچايا.ملڪي ادارن کي سڌارڻ لاء ڪنهن به حڪمران ڪجهه به ناهي ڪيو.خاص طور تي پوليس ۽ عدليا جي معاملن کي بهتر بنائڻ هر حڪومت جي پهرين ترجيح هئڻ گھربي هئي پر لڳي ٿو ته ان جي باري ۾ سوچڻ به اسان جا حڪمران پسند نٿا ڪن.ٽي ٽي ڀيرا اقتدار ماڻڻ باوجود جيڪر عوام جي حالت ناهي بدلي ته سمجھي سگھجي ٿو ته چونڊن جي موقعي تي ماڻهن کي ساوا باغ ڏيکارڻ،وڏيون وڏيون دعوائون ڪرڻ ۽ عوام کي بيوقوف بنائي وٽانئن ووٽ وٺڻ سياستدانن جو وڻندڙ مشغلو رهيو آهي ۽ اقتدار ۾ اچڻ بعد سڀ وعدا وعيد وساري ويهڻ انهن لاء معمول جي ڳالهه آهي.دنيا ۾ جن به سياستدانن جو جمهوريت تي ايمان آهي اهي عوام جي خدمت لاء ڏينهن رات هڪ ڪري ڇڏين ٿا،اهي ڪنهن پارٽيء جا محتاج نه هوندا آهن.اسان جي سامهون اهڙا ڪيئي مثال موجود آهن جو ڪجهه ماڻهو وڏن وڏن سياستدانن ۽ پارٽين جي نامزد ڪيل اميدوارن سامهون آزاد حيثيت ۾ به کٽي وڃن ٿا ۽ هارائڻ وارا حيرت وچان منهن ڏسندو رهجي وڃن ٿا.پاڪستاني سياست جو ته تماشو ئي نرالو آهي.هتي عوام کي هميشه رڍون ٻڪريون يا ڪيڙا ماڪوڙا سمجھيو ويو آهي.ماڻهن جي بنيادي حقن طرف ڪنهن جو به ڌيان نٿو وڃي.بنيادي مسئلا حل نٿا ٿين،عوام ٻن وقتن جي مانيء لاء پنهنجا گردا وڪڻڻ ۽ مائرون بازار ۾ پنهنجا ٻچا وڪڻڻ تي مجبور آهن.بيروزگاريء کان تنگ ٿي خودڪشيون ڪندڙن جو انگ به شرمناڪ آهي.1عليٰ تعليم يافتا هئڻ باوجود لکين نوجوان بيروزگار در در جون ٺوڪرون کائي رهيا آهن ۽ نوجوان نسل پنهنجي مستقبل کان مايوس ٿي چڪو آهي.ڪنهن به حڪمران کي ايتري توفيق نٿي ٿئي جو انهن جي باري ۾ به ڪجهه سوچي.پاڪستان جو آئين هر شهريء کي هڪجهڙي ترقيء جا موقعا فراهم ڪرڻ جي ضمانت ڏئي ٿو پر اشرافيا سمجھي ٿي ته ترقي،خوشحالي ۽ وسيلا رڳو انهن لاء ئي خاص آهن.عام پاڪستانيء جو انهن تي ڪو حق ناهي.آخر ٻاويهه ڪروڙ عوام جو اهو استحصال ڪيستائين ٿيندو رهندو؟هن قوم ڪڏهن اسلام جي نالي تي قربانيون ڏنيون ته ڪڏهن کيس جمهوريت جي نالي تي ڦريو ۽ لٽيو ويو آهي.ڪڏهن سياست جي نالي تي ڪوڙا کاڌا ته ڪڏهن ٻين نعرن تي کيس بيوقوف بنايو ويو.شايد ان ڪري ئي محسوس ٿئي ٿو ته اسان انهن حڪمرانن ۽ سياستدانن جا غلام ۽ ابن غلام آهيون،موروثي سياست جا اهي شاهڪار ڪنهن ٻئي کي پنهنجي سامهون برداشت ڪري نٿا سگھن.پوليس انهن جي مٺ ۾ رهي ٿي،سندن انتقامي سياست سامهون ڪنهن کي مٿو مٿي کڻڻ جي جرئت ئي نٿي ٿئي.ان سبب لڳي ٿو ته اسان جا هم وطن سورج مکيء جي ٻنيء ۾ اڀريل ٻوٽا آهن،سج نڪري ٿو ته سڀني جا منهن سج ڏانهن ٿي وڃن ٿا ۽ هنن جي پوري زندگي انهيء ئي زنده باد ۽ مرده باد جي راند ۾ گذريو وڃي.ڪنهن ڪنهن دل ۾ ڪا آه اڀري ٿي،ڪا آرزو تڙپي ٿي،دل ئي دل ۾ سانڍيل ڪا دعا چپن تي اچي وڃي ٿي،هڪ حسرت ۽ هڪ خواهش جنم وٺي ٿي ته هاڻي اها ريت ۽ اهو انداز بدلجڻ گھرجي.غريبن ۽ بي پهچن جي به قسمت تبديل ٿيڻ کپي.هي نظام ،هي سسٽم ۽ هي ماحول بدلجڻ گھرجي.اهڙي جمهوريت جنهن جا فائدا ۽ ثمر عام ماڻهوء تائين پهچي سگھن.خبر ناهي ماڻهن جي اڪثريت ان انداز سان سوچي به ٿي يانه جيڪي هر چونڊن ۾ انهن ئي آزمايل ماڻهن کي ووٽ ڏين ٿا جنهن جو فطري نتيجو اهو ئي نڪرڻ گھرجي جيڪو اسان جي سامهون آهي.جنهن ملڪ ۾ سياسي جماعتون مسلڪ بڻجي وڃن اتي ان کان به وڌيڪ خوفناڪ صورتحال پيدا ٿي سگھي ٿي .عوام جون شڪايتون،ڪاوڙ ۽ ناراضگيون ڪهڙيون؟ اها اڻٽر سچائي پنهنجي جڳهه تي قائم آهي ته انسان اهو ئي فصل لڻندو آهي جيڪو پوکيندو آهي.جيڪر جاهل،شاطر،ڪرپٽ ۽ مفاد پرست سياستدان ئي اسان جو مقدر آهن ته پوء ڪوئي ڪجهه نٿو ڪري سگھي.آخر قدرت اسان تي رحم ڇو کائي؟وڻندڙ مستقبل ۽ خوشحاليء جا خواب جاڳندڙ اکيون ڏسنديون آهن،غفلت جي ننڊ ۾ مخمور اکين جا خواب ٽڪرا ٽڪرا ٿيندا رهندا آهن.انهن حالتن،ان اجتماعي بربادي،مايوسين ۽ نا اميدين جا گھڻو ذميدار اسان پاڻ آهيون.جڏهن اسان پاڻ ئي پنهنجي باري ۾ نٿا سوچيون ته ٻين کي اسان جو فڪر ڇو ٿئي؟

(روزاني عوامي آواز)