عمران خان جي تقرير ۽ ان جو رد عمل!

شفيق الرحمان شاڪر

پهرين تقرير جيڪا ”ٺا “ڪري پاڪستاني عوام جي دلين کي لڳي هئي سا 6 سيپٽيمبر تي پاڪستان جي فوجي صدر ايوب خان جي هئي.ان تقرير جو هڪڙو جملو جيڪو گھڻو مشهور ٿيو سو اهو ته ”دشمن کي خبر ناهي ته هن ڪهڙي قوم کي للڪاريو آهي؟“ اها تقرير پاڪستان ۽ ڀارت جي جنگ ۾ قوم جو مورال بلند ڪرڻ جو سبب بڻي.حڪمران جيڪر پنهنجي قوم جي جذبي کي نه وڌائين ته اڪيلي فوجي طاقت ڪنهن دشمن کي شڪست ڏيئي نٿي سگھي.ايوب خان بعد 1971ع ۾ جڏهن ڀارت پاڪستان جا ٻه ٽڪر ڪرڻ جي سازش ڪئي ته ڀٽي صاحب گڏيل قومن جي جنرل اسيمبليء  ۾ تاريخي تقرير ڪئي هئي ۽ تقرير دوران جذبات وچان پنهنجي هٿن ۾ موجود ڪاغذ ڦاڙي اجلاس جو بائيڪاٽ ڪري ٻاهر هليو ويو هو.ڀٽي صاحب جي ان تقرير کي به عوام ۾ گھڻي مقبوليت حاصل ٿي.پاڪستان ۽ ڀارت لاڳاپن ۾ بعد ۾ پڻ لاها چاڙها ايندا رهيا پر صورتحال ايتري ڇڪتاڻ واري نه بڻي جهڙي اڄ ڪلهه آهي.نواز شريف جي دور ۾ ته مودي ۽ نواز شريف جا دوستاڻا لاڳاپا قائم رهيا. آگسٽ 2019ع ۾ ڀارت پنهنجي دستور جي شق 370 ختم ڪري ڪشميرين تي ظلم جي بازار گرم ڪري ڇڏي ۽ ڀارتي آئين موجب مليل ڪشمير جي خاص حيثيت ختم ڪري ڇڏي.هاڻي ڪوبه غير ڪشميري ڪشمير ۾ جائيداد خريد ڪري سگھي ٿو،اتي رهائش اختيار ڪري سگھي ٿو،سرڪاري ادارن ۾ نوڪري حاصل ڪري سگھي ٿو.موديء کي اوچتو ڪشمير ۾ ڀنڀٽ ڀڙڪائڻ جي سوچ آئي ۽ باهه ٻري ويئي.والاريل ڪشمير ۾ ڪرفيو لڳائي ڪشميرين تي ظلم ۽ ستم جا جبل ڪيرايا ويا،ڪشميري اڳواڻن کي گرفتار ڪيو ويو ۽ پوري ڪشمير واديء کي قيدخاني  ۾ تبديل ڪري ڇڏيو ويو.ان صورتحال کي پنجاهه کان مٿي ڏينهن ٿي چڪا آهن.پاڪستان ان صورتحال تي سمورا سفارتي ذريعا استعمال ڪندي ڀارت جي ڪڌي منصوبابنديء کي دنيا جي سامهون آڻڻ جي ڪوشش ڪئي آهي ۽ انهن ئي ڪوشش مان هڪ عمران خان جي جنرل اسيمبليء ۾ ڪيل زبردست تقرير آهي.دنيا ڏٺو ته هن پاڪستاني اڳواڻ ڪهڙي جوش،ولولي،شائستگي ۽ دليلن سان ڪشمير جو ڪيس دنيا جي سامهون پيش ڪيو.27 سيپٽيمبر تي ڪيل ان تقرير ۾ اسلام فوبيا،ماحول، دهشتگردي، مني لانڊرنگ،امريڪا افغانستان جنگ،نائين اليون،ڪشمير ۾ ڀارت جي ظلم ۽ آر ايس ايس جي هٽلر واري سوچ جو نهايت تفصيل،شائستگي،جرئت ۽ مهذب طريقي سان ذڪر ڪيو.گڏيل قومن ۾ ماضيء جي پاڪستاني حڪمرانن جي تقريرن سان جيڪر عمران خان جي تقرير جي ڀيٽ ڪجي ته سندس تقرير نهايت ئي منفرد،مدلل ۽ شاندار هئي.موضوعن جي اعتبار کان،لفظن جي چونڊ جي لحاظ کان،دليلن ۽ منطق جي حساب سان،باڊي لينگيوئيج ۽ ادائيگيء جي لحاظ کان ان تقرير کي نهايت ئي مناسب ۽ موزون تقرير چئبو.اختلاف جي گنجائش هر هنڌ ۽ هر شيء ۾ موجود رهي ٿي.عمران خان جي تقرير سان ڪشمير ۽ ڪشميرين کي ڪيترو فائدو ٿئي ٿو اهو ته وقت ٻڌائيندو پر بهرحال ان تقرير کي جنهن پيماني تي پذيرائي ملي آهي ان جنرل اسيمبليء ۾ تقريرون ڪندڙ ٻين عالمي اڳواڻڻ جو ريڪارڊ ٽوڙي ڇڏيو آهي.مثال؛ ڊونلڊ ٽرمپ جي تقرير يوٽيوب تي 28 هزار ڀيرا،چين جي سفير جي تقرير 49 هزار ڀيرا،موديء جي تقرير 49 هزار ڀيرا،مهاتير محمد جي تقرير 90 هزار ڀيرا،ترڪيء جي طيب اوردگان جي تقرير 2 لک 44 هزار ڀيرا جڏهن ته عمران خان جي تقرير 2 لک 49 هزار ڀيرا ٻڌي يا ڏٺي ويئي.پاڪستان جي هر قومي چينل عمران خان جي تقرير کي پنهنجي بحث جو موضوع بڻايو،عمران خان جا مخالف به ان تقرير جي تعريف ڪرڻ سواء رهي نه سگھيا سواء بلاول ڀٽو،مولانا فضل الرحمان،احسن اقبال، نفيسه شاهه ۽ ڪجهه ٻين سياسي اڳواڻن جي جن کي عمران خان جي تقرير ۾ ڪابه مثبت شيء نظر نه آئي.حقيقت جي نظر سان ڏٺو وڃي ته پاڪستان جي تاريخ ۾ ڪڏهن ڪنهن به سربراه مملڪت يا حڪومت يا ڪنهن ٻئي مسلمان اڳواڻ عالمي فورم تي ان خوبصورتيء سان مسلم دنيا ۽ خاص طور تي غريب ملڪن جا مسئلا ناهن رکيا جهڙيء طرح عمران خان پيش ڪيا.ڀارت ۾ ان تقرير جو ظاهر آهي ته جيڪو اثر هئڻ گھربو هو سو ٿيو پر گڏيل طور تي پوري دنيا خاص طور تي مسلمان ملڪن جي عوام ان تقرير کي نهايت عزت ۽ محبت جي نظر سان ڏٺو آهي.رهي ڳالهه آمريڪا جي ته امريڪي سربراه پاڻ چئي چڪو آهي ته اڳوڻن آمريڪي حڪمرانن پاڪستان سان سٺو سلوڪ ناهي ڪيو.ٽرمپ جي لاء اهو ڪهڙو ڏکيو ڪم آهي جو موديء کي فون ڪري ڪشمير ۾ حالتون درست ڪرڻ لاء چوي پر هن کي ڪرڻو ڪجهه ناهي رڳو ثالثي ثالثيء جي رٽ لڳايو ويٺو آهي.جيڪر غير ملڪي ميڊيا جي ڳالهه ڪجي ته ان عمران خان جي تقرير پرنٽ،اليڪٽرانڪ ۽ سوشل ميڊيا جو اهن موشضوع بڻيل رهي.هي هفتو عمران خان جي باري ۾ ٽويٽ ڪرڻ جو هفتو رهيو.وڏين وڏين اخبارن عمران خان جي بيان کي پنهنجن مکيه سرخين ۾ جڳهه ڏني.نيو يارڪ ٽائيمز،برطانوي اخبار گارجين،ٽائيم ميگزين ٽائيٽل تي عمران خان جي تصوير لڳائي.جرمن ٽي وي ڊبليو،وائيس آف آمريڪا،سي اين اين ۽ ٻي ميڊيا تي عمران خان جي تقرير کي ساراهيو ويو ۽ ان کي مثبت سڏيو ويو.عمران خان جي تقرير ۾ چار اهم نڪتا اسلام فوبيا،مني لاندرنگ،موسمياتي چيلينج ۽ والاريل ڪشمير شامل هئا.مني لانڊرنگ جو اصل ذميدار هن امير ملڪن کي قرار ڏيندي چيو ته اهي غريب ملڪن جي ماڻهن جو سمورو پئسو غير قانوني طريقي سان پنهنجن ملڪن ۾ منتاقل ڪري رهيا آهن.اسلام فوبيا جي حوالي سان عمران خان اهو پهريون اڳواڻ آهي جنهن کلي ڪري ڳالهايو آهي نه ته اڪثر مسلمان اڳواڻن جون ان موضوع تي ڳالهائيندي ٽنگون ڏڪن ٿيون.عمران خان جي تقرير جي اهم ڳالهه اها جو هن اسلام فوبيا ۽ ڪشمير ۾ ٿيندڙ ظلم تي عالمي بي حسيء تي دنيا کي خبردار ڪيو ته ان جي نتيجي ۾ دنيا ۾ انتها پسندي ۽ دهشتگرديء کي خطرناڪ حد تائين هٿي ملندي جنهن جي ذميدار عالمي برادري هوندي.هن نه رڳو ڪشمير جي هاڻوڪي ڳڻتيء جوڳي صورتحال سهڻي نموني دنيا جي سامهون واضح ڪئي پر موديء جو اصل دهشتگرد چهرو به دنيا جي سامهون آڻي ڇڏيو آهي.هاڻي گڏيل قومون ۽ عالمي برادري عمران خان جي ان تنبيهه کي ڪيترو سنجيدگيء سان ٿيون وٺن اهو اڳتي  هلي ڏسڻو پوندو.

۔

(روزاني هلال پاڪستان)