اچو ته نئين سوچ سان اڳتي وڌون!

محمود شام

توهان جون نظرون منهنجي سِٽن تي آهن. توهان جو ٿورائتو آهيان، هي رياضت جا لفظ بي معنيٰ آهن، جيڪر هِنن کي ڪو پڙهڻ وارو موجود نه هجي. توهان مون لاءِ سڀ کان اهم آهيو. توهان پاڪستان جو درد رکو ٿا. توهان کي ياد ڏياريان، توهان جيڪڏهن منهنجا هم عمر آهيو يا ٿورا وڏا آهيو ته توهان کي 23 مارچ 1940ع ياد هوندو. توهان جيڪر نوجوان آهيو ته تاريخ ۾ توهان پڙهيو هوندو. هاڻ انٽر سروسز پبلڪ رليشنز توهان کي ياد ڏياري ٿي. جڏهن ته اها اسان جي چونڊيل حڪومت جي ذميواري آهي.

23 مارچ 1940ع تي اسان تاريخ سان هڪ  Mouيعني مفاهمت جي يادداشت تي صحيح ڪئي هئي ته اسان هڪ الڳ ملڪ ٺاهينداسين. جتي سڀ انسان برابر هوندا. جتي رهواسين کي پنهنجا نمائندا مرضيءَ سان چونڊڻ جي آزادي هوندي. اها قائداعظم جي بي لوث، ڪرپشن کان پاڪ، ڏور رس سوچ واري قيادت هئي جو اسان کي ستن سالن کانپوءِ هڪ الڳ ملڪ ملي ويو. نه ته ايم او يو ته پنهنجي تعبير لاءِ ترسندا رهندا آهن. تصور ڪيو، جتي اڄ مينارِ پاڪستان آهي، اُتي برصغير جا وڏا وڏا ليڊر گڏ ويٺل هئا. پاڻ ۾ هڪٻئي کي چور، ڦورو، چاٻي وارا گُڏا، هڪ ئي سِڪي جا ٻه پاسا نه چئي رهيا هئا. انهن ۾ ڪير به يونيفارم وارو نه هو. انهن وچ ۾ ڪو به مني لانڊرنگ وارو نه هو. اهو مينار بڻجي رهيو هو ته مان 1968ع ۾ ان جون سموريون ڏاڪڻون 360 جي ويجهو چڙهيو هئس. 78 سال اڳ اسان هڪ چئلينج قبول ڪيو هو. اسان هڪ نئون تجربو ڪرڻ وارا هئاسين. بدقسمتي ڏسو جڏهن 9 سالن کانپوءِ اسان پهريون آئين پاس ڪيو. 23 مارچ کي انکانپوءِ ئي اسان يومِ جمهوريه طور ملهائڻ جو فيصلو ڪيو. اهو ڏينهن ته اسان اڄ تائين ملهايون پيا پر اهو آئين ٻن سالن کانپوءِ ئي ڪچري جي دٻي ۾ وڌو ويو. اڄ جڏهن اسان اهو ڏينهن ملهائي رهيا آهيون ته اسان ڪيترين ئي خوش قسمتين سان گڏ بيٺل آهيون. اسان وٽ هڪ آئين آهي گڏيل طور تي منظور شده. جڏهن ته اهو متحده پاڪستان دوران نه بڻجي سگهيو. جنهن اسيمبلي کي 1971ع ۾ اهو آئين بڻائڻو هو، ان جو اجلاس ئي نه گهرايو ويو. تاريخ ان جو جواب گهري رهي آهي. فوجي قيادت کان به ته سياسي قيادت کان به. وڏي خوش قسمتي ته اسان هڪ ائٽمي طاقت آهيون. اسان نوجوان ملڪ آهيون. 60 سيڪڙو آبادي اسان جي 15 کان 35 سالن جي وچ ۾ آهي. سوچيو ڪيتري وڏي نعمت آهي اها. اسان جي جاگرافيائي حيثيت ڪيتري اهم ۽ حساس آهي جو دنيا جون 3 وڏيون طاقتون آمريڪا، روس ۽ چين اسان سان لاڳاپا رکڻ کانسواءِ پنهنجو عالمي منصوبو مڪمل نٿيون ڪري سگهن. الله تعاليٰ اسان کي بيشمار معدني خزانا ڏنا آهن. توهان منهنجي ڳالهه توجه سان ٻڌي رهيا آهيو نه! آئون توهان سان مخاطب آهيان، حڪمرانن سان نه. ڇو ته هو پاڻ کي وڏو عقلمند سمجهن ٿا. انهن مان ڪجهه جو معيار ته اهڙو آهي ته ”اوه ساڍي نال اي يا نئين“ ٻين جي ڪسوٽي اها آهي جو ”هِن کي گڏ نه کڻڻ گهرجي، هي پنهنجو عقل ٿو استعمال ڪري.“ ڪجهه هن عياري ۽ شاطري جي ميدان ۾ نوان لٿل آهن. اڃا تائين ڪو معيار طئه نه ڪري سگهيا آهن. آئون به ڪيترن ئي سالن کان اهو سوچي رهيو هئس ته آئون حڪمرانن کي تبديلي جا مشورا ڏيندس. هو ان کي مخلص طريقي سان ٻڌندا. پاڻ اندر تبديلي آڻيندا. توهان به اهو ئي خيال رکو ٿا. ٿورو سوچيو، آئون به ان نتيجي تي پهتو آهيان. توهان به سوچيندا ته مون سان گڏ هوندا ته ميان نواز شريف، شهباز شريف، آصف زرداري، عمران خان، بلاول، مولانا فضل الرحمان، اسفند يار ولي ۾ تبديلي آڻڻ اسان جي وس ۾ ناهي. 70 سالن کان اسان اهي ڪوششون ڪري رهيا آهيون پر ڪامياب ناهيون ٿي سگهيا. جيڪو اسان جي وس ۾ آهي، اهو اسان نه ڪيو آهي. پاڻ اندر تبديلي آڻي سگهون ٿا. پنهنجي گهر ۾ تبديلي آڻي سگهون ٿا. ان کي اسان ضروري نٿا سمجهون.

مشهور زمانه ڪتاب  Animal Farmجي ليکڪ جارج آرول جو چوڻ آهي ته

A people that elect corrupt politician, impostors, thieves and traitors are not victims but accomplices.

اهي ماڻهو جيڪي ڪرپٽ سياستدان، جعلساز، چورن ۽ غدارن کي چونڊيندا آهن اهي مظلوم (متاثر) نه پر شريڪ جرم آهن.

دل تي هٿ رکي محسوس ڪريو ته گذريل ڪجهه سالن کان اسان اهو ئي نه ڪري رهيا آهيون، اڄ پاڻ عهد ڪريو ته اسان پنهنجي پنهنجي خاندان ۾ تبديلي آڻينداسين. ڇا توهان کي پنهنجي ٻارن سان، پٽن نياڻين سان، پوٽن پوٽين سان، ڏوهٽن ڏوهٽين سان ڳالهائڻ جي واندڪائي ملندي آهي. اهو توهان جو چونڊ حلقو آهي. اُتي جا حڪمران توهان آهيو. ڇا توهان پنهنجي ذميواري نڀائي رهيا آهيو. توهان پنهنجي ٻارن جي دل ۾ جهاتي پائي ڏسندا آهيو ته هو توهان جي باري ۾ ڇا سوچيندا آهن. هو توهان ۾ ڪهڙي تبديلي چاهين ٿا. توهان اُٿندي ويهندي چوندا آهيو ته وزيراعظم ته پنهنجي ايم اين ايز سان ڪونه ملي. توهان پنهنجي ٻارن سان هفتي ۾ گهڻا ڀيرا تفصيلي ملاقات ڪندا آهيو. سندن ڳرا ٿيلها ڏسندا آهيو، هنن جي ڪتابن جا پنا اٿلائي ڏسندا آهيو، کين اسڪول، ڪاليج يا يونيورسٽي جا استاد ڇا پڙهائي رهيا آهن. انهن جي پڙهائڻ جو طريقو ڪهڙو آهي. انهن جو ڪردار ڪهڙو آهي؟ اُتي جو ماحول ڪيئن آهي؟ پنهنجي پُٽن ۽ نياڻين جا موبائل فون اوهان ڏٺا، اُنهن تي ڪهڙي ڪهڙي  Appsکليل آهي. انٽرنيٽ ۾ هو ڪهڙي دنيا ۾ گهُمندا آهن.

ڇا توهان غور ڪيو آهي ته پنهنجا ٻار پنهنجي ملڪ جي تاريخ پڙهي رهيا آهن يا سنگاپور، برطانيه، ملائيشيا جي. انهن ٻارن جا هيرو ڪير آهن ۽ ناپسنديده ڪير آهن.

توهان ڪجهه وقت ڪڍو ته توهان کي خبر پوندي ته توهان جي گهر ۾ به ڪو ٽرمپ، ڪو پيوٽن، ڪو نواز، ڪو شهباز، ڪو زرداري ۽ ڪو عمران واريون خوبيون کڻي وڏو ٿي رهيو آهي، جيڪو توهان جي ويجهو ناپسنديده آهن.

غور ڪريو اسان پنهنجي سوا ڇهه ڪروڙ نوجوان نسل جهڙي دولت ۽ طاقت کي ضايع پيا ڪريون. اهي اسان ۽ توهان مان ئي ڪنهن جا پٽ ۽ نياڻيون آهن. انهن جي اسان ڪهڙي تربيت ڪري رهيا آهيون. انهن کي اسان پنهنجي ڳالهين سان، ٽاڪ شوز سان، شوشل ميڊيا تي ”اقوال زرين“ سان مايوس ڪندا آهيون هو ملڪ کان ٻاهر وڃڻ جو سوچيندا رهندا آهن.

اچو اسان تاريخ سان گڏ هڪ ٻئي  MOU تي صحيح ڪريون. نئين تحريڪ پاڪستان هلايون، اسان کي هاڻ ڪنهن غير ملڪي طاقت سان نه پر پنهنجي پاڻ کان ئي پنهنجو ملڪ حاصل ڪرڻو آهي. توهان کي يقين هجڻ گهرجي ته الله تعاليٰ توهان کي هڪ انتهائي اهم مالدار ۽ عظيم الشان ملڪ ڏنو آهي. توهان پنهنجي پاڻ کي، پنهنجي گهر کي تبديل ڪريو. 1940ع ۾ اها ٽيڪنالوجي به نه هئي، جديد ترين ٽيڪنالوجي مان مدد حاصل ڪريو. انهن ڏهاڙن ۾ جيڪا تحريڪ 7 سالن ۾ ڪامياب ٿي، اها اڄ جي جديد دور ۾ 7 منٽن ۾ نتيجي جوڳي ٿي سگهي ٿي. جديد ماحول ۾ جديد طريقي سان تحريڪ هلايو. سوشل ميڊيا کي ٽيڪنالوجي پارڪ بڻايو. موچي دروازو نه بڻايو.

(روزاني عبرت 24 مارچ 2018ع)