وزيراعظم صاحب ۽ عزت جي تلاش

ارادو هو ته اڄ تازو گذريل قومي ڏهاڙي جي حوالي سان ڪجهه اثرائتيون وضاحتون لکان، ساڳئي ئي لمحي اسان جي وزيراعظم صاحب جي مجاهداڻي بيان سمورو ڌيان پاڻ ڏانهن ڇڪائي ورتو. وزيراعظم جي بيان ۾ اسان جي سياست سورن ۾ ورتل رڳ جي ڌڙڪن به ٻُڌي سگهجي ٿي. ان بيان کي اڻڄاڻائي جو هڪڙو قسم به قرار ڏئي سگهجي ٿو. ملڪ جي وزيراعظم جو ايئن سينيٽ جي چيئرمين تي حملي آور ٿيڻ بي شڪ جمهوريت جو حُسن سمجهيو ويندو پر اهو بيان جمهوري نظام جي اعليٰ ادارن جا راز به کولي ٿو. جمهوريت تي لکيل معياري ڪتاب ان اصول تي متفق آهن ته اهڙي طرح جا تڪرار جمهوريت جي وقار کي سخت متاثر ڪن ٿا ۽ ادارن کي ڪمزور ڪن ٿا. هلو ڪتابي ڳالهين تي صرف نظر وجهندي اسان پنهنجي سياسي منظرنامي تي نظر وجهون ٿا. وزير اعظم فرمايو ته ”چيئرمين سينيٽ جي ڪا به عزت ناهي، صادق سنجراڻي کي ووٽ خريد ڪري چيئرمين بڻايو ويو، کيس هٽائي گڏيل حمايت وارو چيئرمين آندو وڃي“ مون کي وزيراعظم جي ان بيان ۾ جنهن لفظ سڀ کان وڌيڪ ڌيان ڇڪايو اهو ”عزت“ جو لفظ هو. ڇوجو عزت ڪمائڻ ۽ وڃائڻ جو نسخو ڪا ڳجهي ڳالهه ناهي.

قرآن شريف جو فرمان آهي، جنهن جو مفهوم آهي ته ”الله تعاليٰ جنهن کي چاهي عزت عطا ڪري ۽ جنهن کي چاهي ذلت ڏي.“

ظاهر آهي ته عزت ۽ ذلت جو تعلق اسان جي ڪمن، ڪارنامن ۽ عملن تي هوندو آهي. اسان جي تاريخ گواهي ڏئي ٿي ته اسان جي سياست جو هڪ الميو ٻٽو معيار Double Standard آهي. جيڪر حڪمران ڌر جا اميدوار ووٽ خريد ڪري چونڊجن يا سندن اسيمبلي ميمبر پنهنجي ووٽن جي قيمت ڪروڙين رپيا وصول ڪن ته ان سان مسلم ليگ (ن) جي عزت کي ڪو خطرو ناهي هوندو پر جيڪر مخالف ساڳيو طريقو اختيار ڪري حڪمران ڌر جا ميمبر خريد ڪري پنهنجي مرضي جو چيئرمين مقرر ڪن ته ان سان سندن عزت خطري ۾ پئجي ويندي آهي. عالمي تاريخ يا مذهبي حڪمن جو ذڪر ڪرڻ ته گهري سوچ ۾ قدم رکڻ آهي پر جيڪر اسان صرف پنهنجي تاريخ تي نظر وجهنداسين ته عزت ڪمائڻ جا ڪجهه واضح اصول اسان جي تاريخ جو روشن باب آهن. ظاهر آهي ته آئون ان عزت جي ڳالهه نه پيو ڪريان جيڪا عهدي جي خوف يا اختيار مان جنم وٺي ٿي. آئون ان عزت جي ڳالهه ڪري رهيو آهيان جيڪا دلين جي ڌڙڪن مان ڦٽندي ۽ عقيدت جو روپ اختيار ڪندي آهي. اهڙي طرح جي عزت صرف ۽ صرف اعليٰ ڪردار، ايثار، قوم ۽ ملڪ جي بي لوث خدمت ڪرڻ سان پيدا ٿيندي آهي، چوٽ چڙهندي ۽ تاريخ جو حصو بڻجي ويندي آهي. قائد اعظم محمد علي جناح، نوابزاده لياقت علي خان، سردار عبدالرب نشتر، خواجه ناظم الدين سهروردي، مولوي تميز الدين ۽ سندن ڪيترن ئي ساٿين عزت ۽ وقار جو حقيقي مقام ڪيئن حاصل ڪيو؟ قصا ته ڪتابن جو موضوع آهن پر اهي قصا روح جي سوچ سان اعليٰ ڪردار، ايثار ۽ قوم سان بي لوث محبت جي اصولن کي جنم ڏين ٿا ۽ اُڀري آڏو اچن ٿا. انهن ماڻهن جي صاف دامن ۽ ڪردار تي سندن بدترين دشمن به آڱر نه کڻي سگهيا. اثاثا بڻائڻ، سياسي خريد و فروخت ۾ ملوث هجڻ، مني لانڊرنگ، ڪميشن خوري ۽ ٻاهرين ملڪ جائيداد خريد ڪرڻ جو ته تصور به نٿو ڪري سگهجي. انهن ماڻهن تي ته قومي خزاني مان هڪ رپيو به ناجائز خرچ ڪرڻ يا اقربان پروري ۽ دوست کي نوازڻ جو الزام نه هو.

قائد اعظم ۽ لياقت علي خان ته پنهنجون ملڪيتون ۽ جمع پونجي به قوم کي ڏئي ڇڏي ۽ زندگي جو هڪ هڪ لمحو قوم لاءِ وقف ڪري تاريخ ۾ امر بڻجي ويا. جيڪي ليڊر انهن اصولن کان انڪار ڪري عزت حاصل ڪرڻ چاهين ٿا، کين وقتي طور ته سياسي اهميت حاصل ٿي سگهي ٿي پر ظاهر آهي ته تاريخ ڪڏهن به کين معاف نه ڪندي. جيتوڻڪ وزيراعظم صاحب جي بيان جي روشني ۾ عزت جي تلاش ڪرڻ سان ڪجهه بنيادي سوال جنم وٺن ٿا. پهريون ته ڇا صادق سنجراڻي جمهوري اصولن موجب اڪثريت حاصل ڪري چونڊجي ناهي آيو؟ جيڪر سندس لاءِ اسيمبلي ميمبرن جا ضمير خريد ڪيا ويا ته اهو الزام سينيٽ جي ٻين چونڊيل ميمبرن جي اڪثريت تي نٿو لڳي؟ اها اهڙي تڪليف جوڳي حقيقت آهي جنهن جو اعتراف سمورا ليڊر کليل نموني ڪري چڪا آهن ۽ اڃا تائين پنهنجي ڌرين ۾ ڪاريون رڍون تلاش ڪري رهيا آهن. جڏهن سينيٽ جي اڪثريت ايئن چونڊبي آهي ته ڇا اهڙي سينيٽ عزت ۽ احترام جوڳي هوندي آهي؟ جيڪر توهان ٿورو ماضي ۾ وڃو ته راز کلندو ته ڪيترن ئي ميمبرن دولت جي زور تي چونڊون کٽيون هيون. خود وزيراعظم ان مشاهدي تي غور ڪري ۽ ان الزام جو جواب تلاش ڪري ته ڇا سندن قيادت سينيٽ جون ٽڪيٽون ميرٽ تي ڏنيون؟ ڇا اها حقيقت ناهي ته اڪٽريت کي ٽڪيٽ اهليت بجاءِ ذاتي وفاداري ۽ ذاتي خدمت عيوض ڏنيون ويون. ڇا اهڙي سينيٽ يا سندن ميمبر عوامي نظرن ۾ معزز يا عزتدار ٿي سگهن ٿا. ٻيو ته ٺهيو پر مسلم ليگ (ن) هڪ عدالتي مفرور، جنهن تي اربين رپين جي ڪرپشن جا الزام آهين، کين سينيٽ جو ميمبر چونڊرائي هڪ نئون رڪارڊ قائم نه ڪيو آهي. جنهن جي آڏو وفاداريون خريد ڪرڻ تمام ننڍڙو لڳي ٿو. ان قدم جو قانوني جواز ته ڄاڻائي سگهجي ٿو پر اخلاقي جواز ڪٿان آڻيندا، جڏهن ته عزت اخلاقي جواز جو ثمر هوندي آهي. سچي ڳالهه آهي ته عزت جو لفظ ۽ تصور اسان جي معاشرتي قدر ۾ بنيادي اهميت رکي ٿو ۽ ان حوالي سان ڪيترائي لطيفا مشهور آهن. بچي اسان جي سياست ته ان ميدان ۾ جهڙي طرح عزت جي اصولن کي لتاڙيو ويو آهي ان کانپوءِ حڪمرانن ۽ سياستدانن جي وات تي عزت جو لفظ مذاق جوڳو لڳي ٿو. سياست ۽ جمهوريت ۾ عزت پارٽي وفاداري، ميرٽ، جمهوري اصولن جي پاسداري، اعليٰ ڪردار ۽ ڪرپشن کان پاڪ دامن سان ملندي آهي پر اسان جي نظرن آڏو انهن اصولن کي جهڙي ريت لتاڙيو ويو آهي ان کانپوءِ بدقسمتي سان اسان جي سياست عزت کان محروم ٿي وئي آهي. حڪمران ڌر کي 2013ع ۾ هڪ سنهري موقعو مليو هو ته هو پاڪستان ۾ هڪ نئين دور جو آغاز ڪري ۽ اصولي سياست کي چوٽ چاڙهي. اصولي سياست جي تقاضا هئي ته پارٽي ۽ قوم لاءِ قربانيون ڏيندڙ ڪارڪنن کي اعليٰ عهدن تي ويهاريو ۽ سينگاريو وڃي ۽ ابن الوقت حوارين ۽ درٻارين جي حوصله شڪني ڪئي وڃي ها. ان اصول جي ابتڙ مشرف دور ۾ قربانيون ڏيندڙ ڪارڪنن کي نظرانداز ڪيو ويو. ڇوجو اهي باجوه قيادت کي ناپسند هئا ۽ مشرف جي ڪيترن ئي حوارين کي سيني سان لڳائي، وزارتون، سفارتون ۽ اعليٰ عهدا عطا ڪيا ويا. وزيراعظم غور فرمائي ته شايد کيس احساس ٿئي ته نئين جمهوري دور ۾ بگاڙ جو سلسلو اِتان کان ئي شروع ٿيو ۽ انهي سلسلي جي انتها اها هئي ته اسيمبلي ميمبرن پارٽي سان بي وفائي ڪري پنهنجي ووٽ جي قيمت وصول ڪئي. واه سبحان الله! ڪجهه اسيمبلي ميمبر ماني کائڻ ويٺا هئا ته اتفاق سان آئون به موجود هئس. سينيٽ جي حوالي سان خريد و فروخت جو ذڪر ٿيو ته هڪ ميمبر سچي ڳالهه چئي ڏني ته جڏهن سڀ مال گڏ ڪري رهيا آهن ته اسيمبلي ميمبرن تي ڪجهه ڪروڙ گڏ ڪرڻ حرام آهي ڇا؟ وزيراعظم سيني تي هٿ رکي ڳالهه ڪريو ته ڇا اهڙي ڳالهه قائد اعظم يا سندن ساٿين مان ڪنهن جي واتان چئي يا ٻُڌي وئي؟ نه بلڪل به نه، ته پوءِ وزيراعظم ان ڪرپٽ دور ۾ عزت ڪٿان پيو ڳولهي. حقيقت ته اها آهي ته سينيٽ جي چونڊن اسان جي جمهوريت جي وقار جو ڦڪڙ ڦاڙي ايندڙ چونڊن جي جهلڪ ڏيکاري ڇڏي آهي.

( روزاني عبرت 28 مارچ 2018ع)